Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
B.Śliwerski(red.nauk.),Teoretycznepodstawyedukacjialternatywnej,Kraków2009
ISBN:978-83-7587-221-7,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2009.
22
Teoretycznepodstawyedukacjialternatywnej
alboróżnicowej.Autorniecharakteryzujepełniejtegopojęciapsychologiczne-
go24.
TakżewprzypadkuHessenastrukturaświatapodmiotowego(2)stanowityl-
kowarunekniezbędny–aleniewystarczający–zaistnieniaosobowościkultu-
rowejpodmiotu,osobowościkształtowanejprzezobiektywnątreśćkultury(1).
Jegozdaniempodstawowącechąosobowościjestsamowiedza,stanowiącaznów
nietylezjawiskopsychiczne,coduchowe.Polegaonanakonkretnymustosun-
kowaniusiędoświatajakocałościpoprzezjego„wchłonięcie”,przezwycięże-
niewtwórczości,stawaniesięmałymświatem,mikrokosmosem,azatemtakże
pewnącałościąmającąokreślonąstrukturę.Urzeczywistniasię(konkretyzuje)
waktachwyborumiędzywartościamiiwczynnościachrealizującychwybrane
podmiotowoalternatywnewartości.Hessenwprowadzatujednoczącązasadę
aksjologiczną,którałączyto,co„duchowe”,ztym,co„konkretne”25.
ZarównoNawroczyński,jakiHessenzakładają,żestrukturaświataducho-
wego(1)zbudowanajestna–wedługokreśleniaA.Pałubickiej–„opisowo-em-
pirycznejpsychologiihumanistycznej”(struktura2),psychologiitypowejtakże
dlaW.Diltheya26.To„całościowo”iniejakostrukturalnieopisaneżyciepod-
miotowejednostek–jakopodstawawiedzyokulturze–zakładapozytywistyczny
psychologizmitzw.indywidualizmmetodologiczny.Indywidualizmmetodo-
logicznytostanowiskoteoriopoznawcze,któregłosi,żewszelkiezjawiskaspo-
łeczne(struktura1)sąostateczniezdeterminowaneprzezzjawiskaindywidualne
(struktura2),awięckażdeznichmożnawyjaśnićostatecznie,powołującsięna
odpowiedniezjawiskaindywidualne.Stanowiskoodmienne:antyindywidualizm
metodologiczny–wwersjiradykalnejgłosi,iż
[...]wszelkiepozabiologicznezjawiskaindywidualnemająsweczęścioweprzynaj-
mniejdeterminantyostatecznewzjawiskachspołecznych27.
Toostatniezałożeniepozwalanarozpoznaniekulturyduchowejjakopraktyki
jednostkowej,regulowanejprzezponadjednostkowekulturowenormyireguły,
niezaśwkontekścieindywidualistycznieujętejsytuacjipoznawczej,obejmującej
podmiotjednostkowyiprzedmiotpoznania.Przyjęcietegozałożeniapowoduje,
żepsychologicznepojęciedoświadczeniapodmiotowego(introspekcyjne,beha-
wioralneczyinne)niejestpotrzebne.
TenswoistypsychologizmjestwidocznyzarównouNawroczyńskiego,jak
iuHessena.Autorzycitraktujądoświadczenieindywidualne(podmiotowe)jako
zjawiskapsychologiczne,a„ostateczne”ichwyjaśnieniewymagaodwołaniasię
do:intuicji-rozumienia,poznania-krytyki(struktura3).Psychologizmtenjest
24B.Nawroczyński,Zasady...,dz.cyt.,s.100.
25A.Pluta,Kulturaikształcenie,WSP,Częstochowa1992,s.114.
26A.Pałubicka,Przedteoretyczne...,dz.cyt.,s.72.
27J.Kmita,Okulturze...,dz.cyt.,s.55.
