Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
14
sprawę,żeniemożnaignorowaćtegoaspektuzjawiska:terroryzmniejestwytwarzany
wyłącznienapoziomiestrukturalnym,niejestbowiemdziałaniemmasowym.Teorie
kolektywnejprzemocypolitycznej,którejejźródełszukajągłównielubwyłączniewpara-
metrachśrodowiska(strukturaklasowa,wzorcedyskryminacji,nierównościekonomicz-
ne),niemogąstanowićwyjaśnieniaterroryzmu,gdyżwśródosóbwystawionychnate
sameczynnikiśrodowiskoweminimalnaliczbaangażujesięwdziałaniaterrorystyczne.
Czynnikipsychologiczne(indywidualneipsychospołeczne)musząwobectegoodgrywać
istotnąrolę.JohnHorganzauważa,żedominujątutrzytypywyjaśnień:1.Terroryścito
jakieś„specjalne”lub„odmienne”osoby;2.Etykietkaterrorystyjestzłudnaizniekształ-
capercepcję(jeślirozszerzymypojęcieterroryzmu,okażesię,żeobejmujeznacznie
więcejosóbitypówaktywności);3.Niewiemy,aleprzypuszczamy,żechodzioskompli-
kowanąrelacjęmiędzyogólnymiwarunkamiaszczególnąpercepcjątychwarunków9.
Zjednejstronysprzeciwmożebudzićpodejściezakładające,żeterroryścicharakteryzu-
jąsięjakimiśszczególnymidyspozycjamipsychologicznymi,skoroterroryzmwystępuje
wnajrozmaitszychformachikontekstach.Zdrugiejjednak,jaksłuszniestwierdzaHor-
gan,czynnikiindywidualnemusząbyćważne(jakoprzyczynyterroryzmu),gdyżnie-
uchronniepojawiasiępytanie,dlaczegowdanychwarunkachtakniewieluludzizostaje
terrorystami(alboinaczej:dlaczegotakwieluniminiezostaje)10.
Faktemjest,żepsychologicznebadanianadterroryzmempozostająsłaborozwinięte,
będącsubdyscyplinąinstatunascendi.Częściowowyjaśniajątoproblemytypowedlabadań
nadterroryzmem:brakwiarygodnychdanych(szerzej:brakwspólnejbazywiedzy,zktórej
możnabywynosićzróżnicowanieterroryzmuigrupterrorystycznychorazzajmowaćsię
kontekstamihistorycznym,religijnymispołecznym),niewielkaliczbabadaczykoncentru-
jącychsięnaterroryzmiewdłuższymokresie(wczasachwzględnegospokojuzainteresowa-
nieproblematykąspada,podczasgdywokresachgwałtownychkampaniiterrorystycznych
lubposzczególniespektakularnychatakachnastępujeswoistainwazjaczęstomałokom-
petentnych„ekspertów”),problemzdostępemdoterrorystów(skutkiemjeststosowanie
metodyindukcyjnejzwszelkimijejpułapkami).Analizyterroryzmuwdalszymciągumie-
szająfaktyzfikcją,sąkrótkoterminowe,koncentrująsięnaposzczególnychincydentach,
sąupolitycznione,zbytwąskieisłabozakorzenionewteoriach.Kolejnatrudnośćwbada-
niachnadterroryzmemmawgruncierzeczycharakterontologiczny:chodzionieustanne
zmianyizróżnicowaniezjawiskaorazogromnąheterogenicznośćstruktur,kontekstów
imotywacji,którerodząwielekomplikacjiiutrudniająbudowaniekompleksowychteorii.
Terrorism,s.218–219.Autorzyzwracająuwagęm.in.naproblemnieprzekładalnościwnioskówbadawczych
pomiędzyróżnymipoziomamianalizyoraznieuchronnąsłabośćpsychologiispołecznejjakonarzędzia
badaniazjawiskpolitycznych,wskazująrównieżnaprzepaśćmiędzyteoriąajejzastosowaniamizewzglę-
duchoćbynapostrzeganiepsychologiiwśróddecydentówjakodziedzinyzorientowanejgłównienaterapię
ileczenie,atakżenieufnośćdojejteoriijakokoncepcjimogącychdostarczyćużytecznychwskazówekwsy-
tuacjachwymagającychpodejmowaniatrudnychdecyzji.
9J.Horgan,Thesocialandpsychologicalcharacteristicsofterrorismandterrorists,w:T
.Bjørgo(red.),
RootCausesofTerrorism.Myths,RealityandWaysForward,Routledge,London–NewYork2005,s.48.
10Ibidem.
