Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WPROWADZENIE
15
Potencjalnymproblememsąteżkulturoweietnocentryczneuprzedzeniabadaczy.
Zaniedbywanie„unikatowegozestawurólspołecznych,instytucji,wartości,ideiisym-
bolidziałającychwobrębiekażdejgrupy,któreradykalniewarunkująsposób,wjakiich
członkowiepostrzegająświatireagująnajegowyzwania”11
,skutkujezniekształceniem
poznawczym
.Abytegouniknąć,należyuznać,żeterroryzmjestzjawiskiemzróżnico-
wanymwramachszerokiegospektrumkulturowego(umieszczeniemanifestacjiterrory-
zmuwspecyficznychkontekstachkulturowychminimalizujemyśleniestereotypowe)
orazuznaćróżnicekulturowemiędzysobą(badaczem)abadanymzjawiskiem(porząd-
kowanieiprzetwarzanieinformacjiwsposóbminimalizującyuprzedzenia).
Oczywiściekażdakompetentnaanalizaterroryzmumusibraćpoduwagędorobekróż-
nychdyscyplinnaukowych.Próbyprzedstawienia„uniwersalnegowyjaśnienia”terro-
ryzmuzpojedynczegopunktuwidzeniamusząbyćskazanenaniepowodzeniejako
nadużywające„mocyeksplanacyjnej”danejdziedziny.Wwypadkubadańnadterrory-
zmemnależymiećświadomość,żefenomentenjestzakorzenionywzłożonejmacierzy
ekonomii,historii,polityki,religiiitd.–zrozumieniezjawiskamożebyćosiągniętetylko
interdyscyplinarnie.Zaniedbywanieszerszegokontekstuprowadzim.in.dorozdzielania
motywacjiindywidualnych(któremająbyćskutkiemsiłpsychologicznych)odczynni-
kówspołeczno-kulturowych(któremająstanowićodseparowanewyznaczniki).Wrze-
czywistościjednakczynnikipsychologicznesąnierozerwalniezwiązanezczynnikami
kontekstualnymi,choćbynaskutekprocesówsocjalizacyjnych.
KompetentnyprzeglądproblemówbadawczychprzedstawiłWalterReich12:
1.Nadmierneuogólnienia:terroryzmjeststosowanyprzezbardzozróżnicowanych
ludzi,zbardzoróżnorodnychpowodów,odbardzodługiegoczasu.Wobectegofaktu
byłobyskrajnąnaiwnościąutrzymywać,żemożnawyodrębnićwielepsychologicznych
mechanizmów,któremajązastosowaniedowszystkichznich.Próbabudowyuniwersal-
negomodelujestwobectegoskazanananiepowodzenie.Tymczasemjednymzgrzechów
głównychwyjaśnieńpsychologicznychterroryzmujestwłaśnieignorowanieowegozróż-
nicowaniainieuzasadnionetraktowanieatrybutówkonkretnychosóbjakocechuniwer-
salnych.ZdaniemReicha,problememjesttutypowedladyskursupsychologicznego
głoszeniepojedynczejideiipróbaużywaniajejjakoswoistej„teoriiwszystkiego”.
2.Redukcjonizm–ściślezwiązanyzopisanymproblemem.Równiełatwo–ibłędnie
–jakprzypisaćdanącechęwszystkimterrorystomczygrupom,jestsprowadzićzachowa-
niewszystkichterrorystówigrupdojednejprzyczyny.Problemredukcjonizmuzostanie
poruszonywksiążceprzyokazjiomawianiateoriipsychopatologii(podrozdz.1.1).
3.Niedocenianiepsychicznychgratyfikacjibędącychnastępstwemprzynależności
dogrupyterrorystycznej–podobniejakistniejepsychologiapotrzeb,istniejetakżepsy-
chologianagród,niemożnajejignorować,analizującpsychologięterroryzmu.
11D.W
.Brannan,P
.F.Esler,N.T.A.Strindberg,Talkingto,terrorists,:Towardsandindependentanalytical
frameworkforthestudyofviolentsubstateactivism,„StudiesinConflictandTerrorism”2001,t.24,nr1,s.15.
12W.Reich,Understandingterroristbehavior:Thelimitsandopportunitiesofpsychologicalinquiry,
w:W
.Reich(red.),OriginsofTerrorism,s.266–274.
