Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Różnenurtylewicoweikoncepcjeanarchistyczne
53
kongresuanarchistówwLondynie,doszłodosporuwgenewskiejgrupiesocjalistów
polskich(związanychzredakcjąnRówności”)oudziałwtymspotkaniu,czylidefacto
rozważanouznaniedominacjizasadanarchistycznychlubdecydowanosięnawybór
kierunkumarksistowskiego115.UtworzonyprzezWaryńskiegow1882r.WielkiPro-
letariatnawiązywałdotradycjiNarodnejWoliistarałsięutrzymywaćzorganizacją
związki(chociażdziałałajużonawtedybardziejnaemigracjiweFrancjiniżwsamej
Rosji),jednaknieterrorbyłwcentrumjejuwagi,leczwynikającyzmarksizmude-
terminizm,mającydoprowadzićdopowszechnejrewolucjiiwyzwoleniaproletariatu
zarównospodwładzyfabrykantów,jakirząducarskiego116.
Socjaldemokracirosyjscy,skupieniwSocjaldemokratycznejPartiiRobotniczejRo-
sji(SDPRR),podobniejaktoczyniliidziałaczceSDKPiL,caływysiłekorganizacyj-
nyprzekierowalinapracęagitacyjnąiuświadamiającąproletariat,licząc,żezdołają
wykorzystaćniezadowoleniespołeczneiekonomiczneorazwskażądrogęprzemian
przezmasowąrewolucjęrobotniczą,któraobaliklasyposiadająceidotychczasowy
porządekpaństwowy,czyliCesarstwoRosyjskie(będącewięzieniemdlawieluna-
rodówigrupetnicznych).KutejwizjipodążałakoncepcjareprezentowanaprzezSta-
nisławaMendelsona,redagującegonaemigracjiwParyżukwartalniknWalkaKlas”.
WlatachosiemdziesiątychXIXw.Mendelsonwyraźnieodżegnywałsięoddawnej
ocenyzokresuWiosnyLudówwEuropie,kiedytozanajważniejszegowrogademo-
kratycznychtendencjiuznawałnakontynencieRosję.Pobudzonyzmianamizwiązany-
Warszawa1962,t.I,s.538-543;B.Limanowski,Pamiętniki1870-1907,oprac.J.Durko,War-
szawa1958,t.II,s.271-272;Res.[F.Perl],Dziejeruchusocjalistycznego...,t.I,s.119-125;
И.С.Яжборовская,Н.И.Бухарин,Уистоковпольскогосоциалистическогодвижения,
Москва1976,s.277in.Dlategoniewpełniprawdziwejesttustwierdzenie,jakobywtym
okresiepolscysocjaliścizdecydowaniezrywalizkoncepcjąanarchistycznąimetodamiter-
rorystycznymi,zob.H.Bezmaski,Wielkarocznica1892-1922,[w:]Kalendarzrobotniczy
P.P.S.narok1923,Warszawa1923,s.28.
115PodczastegospotkaniawLondyniezapadładecyzjaopowołaniuorganówcentralistycz-
nychtzw.CzarnejMiędzynarodówkiorazBiuraKorespondencyjnego.Jednakliderzyruchuuj-
mującywolnośćjakonajwyższąwartośćniekwapilisięzwyboremformalnegokierownictwa,
ufając,iżwwielościinieskrępowanympostępowaniuleżysiłatejformacjidziałającejwróż-
nychkrajacheuropejskich.Bardziejwytworzonowtensposóbmitoglobalnejformacjirewo-
lucyjnejmogącejpodejmowaćponadnarodowąterrorystycznądziałalność,cobyłozdecydowa-
nienieprzystającedorzeczywistościiichfaktycznychmożliwości.I.Koberdowa,Czasopismo
„Równość”amiędzynarodowykongresanarchistycznywLondyniew1881r.,nZPolaWalki”
1975,r.XVIII,nr2(70),s.173-176;D.Grinberg,RuchanarchistycznywEuropieZachodniej...,
s.196-197;B.Hoffman,Obliczaterroryzmu...,s.17-18.Osporzeanarchistówzmarksista-
mi:W.Kołodziej,Anarchizm...,s.26-39.
116DospotkaniaS.Kunickiego(występującegowroliemisariuszapolskiegoruchu)oraz
M.Jankowskiej(Mendelsonowej)zrosyjskimiemigrantami,tzw.narodowolcami,doszłowPa-
ryżu.Podpisanoczęśćoficjalną,którazostałapotwierdzonanałamachprasypartyjnej(nWalka
Klas”z1884r.,nrIX)oraztajną,przeznaczonądlaścisłegokierownictwaobuorganizacji.
Por.Umowaowspółdziałaniu,zawartamiędzyKCpartiiProletariataKomitetemWykonaw-
czympartiiNarodnaWola,III1894,Paryż,[w:]nARR”1977,t.V,s.49-51;Umowapartii
„Proletariat”zpartią„NarodnaWola”,oprac.H.Bitner,Moskwa1934r.,[w:]tamże,s.51-53.
