Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Rozdziałi.JAKOPiSYWAĆGATUNKiWYPOWiEDZi?–POLSKiEiAMERYKAŃSKiE...
2)aspektpragmatyczny(nadawca,odbiorca,sytuacjanadawcza,sytuacja
odbiorcza,sytuacjanadawczo-odbiorcza,intencjagłównaiintencjepoboczne,
wywoływaneskutki);
3)aspektontologiczny/kognitywny(tematyka,obrazświata,systemwarto-
ści,odzwierciedleniezjawiskkulturowych);
4)aspektstylistyczny(cechyuwarunkowanestrukturalnie,dookreśloneprag-
matycznieizwiązanezgeneząużytychśrodków).
Zważywszynaróżnenasycenieeksponentówgatunkowychwkonkretnejwy-
powiedzi,gatunekmożebyćrealizowanywróżnychwariantach.Wariantkano-
nicznytopodstawowa,prototypowaformaurzeczywistnianiagatunku,warianty
alternacyjnezawierajązmodyfikowanekomponentyobligatoryjnei/lubelementy
fakultatywne,zaśwariantyadaptacyjnedotycząwypowiedziznajdującychsięna
pograniczugatunkówizawierająelementyconajmniejdwóchzaangażowanych
wwypowiedźgatunków21.Oboknichbadaczmożenatrafićnawypowiedziniepo-
wtarzalne-okazygatunku,którepomimoswejoryginalnościnietracątożsamo-
ścigatunkowej.Poszczególnewariantytestamentutworząpolegenologicznych
odniesień22ozłożonejkonfiguracji,zwzorcemkanonicznymdlakażdejodmiany
wcentrumizróżnicowanąliczbąwariantówalternacyjnych,uzależnionychod
indywidualnejsytuacjitestatorów.Koncepcjatawydajesiędostarczaćnajbardziej
efektywnejmetodyopisugatunku,którajednocześnieumożliwiabadaniakompa-
ratystyczne.
2.Anglosaskiebadaniagenologiczne
Wbadaniachanglosaskichpojawiłosiękilkanurtówwstudiachnadgatunka-
mimowy,którychpodstawowymzadaniemjestzjednejstronyszukaniejaknaj-
pełniejszegosposobuopisuróżnychgatunkówużytkowych(specjalistycznych,
profesjonalnych,instytucjonalnych),odzwierciedlającychskomplikowanąrze-
czywistośćświatakomunikacji,azdrugiejwydobycieefektywnychipomocnych
narzędzidokonstruowaniaprogramównauczaniajęzyka.Wielenurtówbadań
angloamerykańskichstarasięłączyćróżneaspektyopisugenologicznego,trak-
tującgatunekjakomodeldolingwistycznejreprodukcjikonwencjonalnychform,
21Por.np.M.Wojtak,Wyznacznikigatunkuwypowiedzinaprzykładzietekstówmodlitewnych,
[w:]nStylistyka”1999,nrVIII,s.105-117;eadem,Pragmatyczneaspektyanalizstylistycznych
tekstówużytkowych,[w:]Stylistykaapragmatyka,red.B.Witosz,Katowice2001;eadem,Gatunki
prasowe,Lublin2004;eadem,Gatunkiurzędowenatleinnychtypówpiśmiennictwaużytkowego-
zarysproblematyki,[w:]Język-prawo-społeczeństwo,red.E.Malinowska,Opole2004;eadem,
Wzorcegatunkowewypowiedziarealizacjetekstowe,[w:]Gatunkimowyiichewolucja,t.II:Tekst
agatunek,red.D.Ostaszewska,Katowice2004,s.29-39.
22Por.S.Balbus,„Zagładagatunków?”,[w:]Genologiadzisiaj,red.W.Bolecki,I.Opacki,
Warszawa2000;M.Wojtak,Gatunkiprasowe,s.19.
