Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
WSTĘP
2.Podstawymetodologiczneiteoretyczne
Intensywnyrozwójgenologiilingwistycznej,zmierzającejdoopisugatun-
kówcałegouniwersummowy,skłaniabadaczydopodejmowaniapróbanalizy
gatunkowejwoparciuowszystkiedostępnenarzędziawtejdziedzinie17.Naj-
ważniejsząinspiracjądopodejmowaniawyzwańwbadaniugatunkówtekstów
użytkowychwPolsceiinnychkrajachsłowiańskichbyłotwierdzenieMichaiła
Bachtina18ogatunkowościwszystkichwypowiedziludzkich.Genologiapolska
wielezawdzięczaliteraturoznawczejkoncepcjigatunkówStefaniiSkwarczyń-
skiej,którajakopierwszanagrunciepolonistycznymprzedstawiłapodstawowe
czynnikikonstytuującegatunektekstu19.Dużywpływnarozwójbadańgenolo-
gicznychmiałaAnnaWierzbicka,któratwórczorozwinęłakoncepcjęgenrów
mowyjakociąguelementarnychjednosteksemantycznych,eksplikującychistotę
analizowanychpojęćigatunków20.Kolejnebadania,którymzawdzięczamykon-
cepcjęklastekstóworazpojęciewzorcatekstowego,sązasługąJanaMazura21,
nawiązującegodoosiągnięćBarbarySandigiinnychbadaczyniemieckich.Nale-
żypodkreślićwagęgenologicznychbadańStanisławaGajdy22iBożenyWitosz23.
Intensywnebadaniaośrodkalubelskiegozaowocowaływypracowaniemdwóch
koncepcjiopisugatunku:dziesięciopunktowejskaliopisugatunkówmowyJe-
17Opotrzebachsystematycznychbadańgenologicznychobejmującychwypowiedzipotoczne,
prawno-administracyjne,akcydensoweinaukowepisałm.in.AntoniFurdal.Badaczprzedstawił
następującekryteriaklasyfikacjigatunków:a)informacjeoakciekomunikatywnym,b)strukturali-
nearnakomunikatu,c)segmentacjakomunikatu,d)obecnośćkodówpozajęzykowych,e)wyróżnie-
niajakościoweelementówtekstu,f)elementystylistyczne.Por.A.Furdal,Genologialingwistyczna,
nBiuletynPolskiegoTowarzystwaJęzykoznawczego”1982,t.39,s.61-70.Por.takżerozważania
MariiWojtaknatematpluralizmubadańgenologicznychikoncepcjiwzorcagatunkowegowlicz-
nychpracachpoświęconychtemuzagadnieniu,np.M.Wojtak,Wzorcegatunkowewypowiedzi...
orazeadem,Genologiatekstówużytkowych,s.339-352,atakżetekstyJerzegoBartmińskiego,Te-
resyDobrzyńskiej,StanisławaGajdy,JaninyLabochy,EwyMiczki,BożenyWitosziin.wwyżej
cytowanymtomie.Więcejnatematkoncepcjiopisugenologicznegowdalszejczęścimonografii.
18Por.M.Bachtin,Estetykatwórczościsłownej,przeł.D.Ulicka,Warszawa1986.
19Por.S.Skwarczyńska,Wstępdonaukioliteraturze,t.3,Warszawa1965.
20Por.A.Wierzbicka,Genrymowy,[w:]Tekstizdanie,red.T.Dobrzyńska,E.Janus,Wrocław
1983,s.125-137.
21Por.J.Mazur,Stylitekstwaspekciepragmatycznym,nSocjolingwistyka”1990,IX,s.20-31.
22Por.S.Gajda,Gatunkowewzorcewypowiedzi,[w:]EncyklopediakulturypolskiejXXwie-
ku,t.2:Współczesnyjęzykpolski,red.J.Bartmiński,Lublin1993;eadem,Gatunkiwypowiedzi
igenologia,[w:]LingwistykatekstuwPolsceiwNiemczech.Pojęcia,problemy,perspektywy,red.
Z.Bilut-Homplewicz,W.Czachur,M.Smykała,Wrocław2009,s.135-146.
23Por.B.Witosz,Genologialingwistyczna.Zarysproblematyki,Katowice2005;eadem,Opo-
nadgatunkowychkategoriachtypologicznych-inaczej,[w:]Gatunkimowyiichewolucja,t.3:
Gatunekaodmianyfunkcjonalne,red.D.Ostaszewska,Katowice2007,s.25-31.
