Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Rozdziałi.JAKOPiSYWAĆGATUNKiWYPOWiEDZi?–POLSKiEiAMERYKAŃSKiE...
przezokreślonegatunkimowy,zatemopismusiuwzględniaćaspektstylistycz-
nyigramatycznywypowiedzi.ZkoncepcjiMichaiłaBachtinaczerpiąinspirację
wszystkiepóźniejszebadaniagenologiczne.
1.Polskiebadaniagenologiczne
Polskiebadaniagenologicznegatunkówużytkowychwywodząsięodlite-
raturoznawczejteoriigatunkuStefaniiSkwarczyńskiej2,któraproponujeopistej
kategorii,nieograniczającysiędostrukturywypowiedzeniajęzykowego,lecz
obejmującydeskrypcjęogólnejstrukturyaktuporozumieniamiędzyludzkiego
wrazzkonstytuującymigoczynnikamizewnętrznymi.Podstawowewyznaczni-
kikomunikatujęzykowegotowzajemnienasiebieoddziałującepola,utworzone
przeznastępująceczynniki:
1)nadawca,
2)odbiorca,
3)stosunekłączącynadawcęiodbiorcę,
4)sytuacjanadawcza,sytuacjaodbiorczaisytuacjanadawczo-odbiorcza,
5)funkcjakomunikatuzjejaspektempraktycznymihumanistycznym,
6)przedmiotkomunikatu,
7)ujęcieprzedmiotukomunikatu,
8)tworzywokomunikatu,
9)przedstawienieiwyraz,
10)kod.
Nadawca,jakotwórcawypowiedzenia,jestwarunkiemzaistnieniakomuni-
katu.Równieważnydlategoceluodbiorcamawpływnajegojakośćpoprzez
relacjezachodzącemiędzynimanadawcą.Badaczkawyróżniaodbiorcęinten-
cjonalnegoirzeczywistego,którzymogąbyćróżnymiosobamiwzależnościod
cechgatunku.Odbiorcatraktowanyjestjakoaktywnyuczestnikaktukomunika-
cji.Amplitudamodyfikacyjnapolastosunkułączącegonadawcęzodbiorcąjest
ogromna,począwszyodmiłościiszacunku,askończywszynawrogościipogar-
dzie.Relacjatamożebyćopartanaróżnychrodzajachwięzi(rodzinnych,naro-
dowych,koleżeńskich)oraznazależnościachwynikającychzróżnychpozycji
społecznychizawodowych;możesiętakżezmieniaćwtrakciewypowiedzi.
2Natematrozwojupolskiejmyśligenologicznejorazzłożonychrelacjipomiędzytekstem
igatunkiempor.opracowanieMariiWojtak,będącesynteząnatentemat:M.Wojtak,Tekstijego
gatunkiwostatnimsiedemdziesięcioleciu,[w:]70latwspółczesnejpolszczyzny.Zjawiska,procesy,
tendencje.KsięgajubileuszowadedykowanaProfesorowiJanowiMazurowi,red.A.Dunin-Dud-
kowska,A.Małyska,Lublin2013.Por.takżeB.Witosz,Teksti/agatunek.Jedenczydwamodele?,
[w:]Gatunkimowyiichewolucja,t.II:Tekstagatunek,red.D.Ostaszewska,Katowice2004,
s.40-52;J.Bartmiński,S.Niebrzegowska-Bartmińska,Tekstologia,Warszawa2010;I.Loewe,Pol-
skagenologialingwistyczna.Rekonesans,nTekstidyskurs”2008,nr1,s.23-36,atakże:A.Dunin-
-Dudkowska,Aktnotarialnyjakogatunekwypowiedzi,Lublin2010.
