Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wcorazmniejszymstopniupozostawałjedynągwarancją
samegoistnieniapaństwśrodkowoeuropejskich
wpojałtańskichgranicach.AndrzejNowakpodkreślateż,
żeOstpolitikwkonsekwencjiwręczumożliwiałarozwój
opozycjisystemowejwPRLoraz–tonajważniejsze–
dawałajejmożliwośćrefleksjinadprzyszłąpolityką
wschodniąwolnejPolski[71].
Niemieckapolitykawschodniazaczęłaewoluować
porazkolejnywlatach80.Jednymzkatalizatorów
zmianybyłareakcjanaogłoszeniestanuwojennego
wPolscew1981roku.Niebyłatojednakzmianaszybka.
Wpołowielat80.niemieckaOstpolitik,szczególnie
wstosunkudoPolski,byłamałoklarowna,azBerlina
płynęłysprzecznesygnały,jeślichodziostosunek
dorządówWojciechaJaruzelskiego[72];politykataraz
wyraźniebardziejsprzyjałaekipieJaruzelskiego,kiedy
indziejbyłazaostrzana–bliższaliniiUSA.Nie
przeszkadzałotowprzeprowadzeniuwielkiejakcji
społecznejpomocyPolscepowprowadzeniustanu
wojennego.
Kolejneelementyzmianyniemieckiejpolityki
wschodniejpojawiłysięwkontekściezjednoczenia
Niemiec.Procestenprzyspieszyłwlatach90.,gdy
NiemcyzaczęłybyćcorazaktywniejszenaWschodzienie
tylkowodniesieniudoRosji,aleteżwzględempaństw
powstałychporozpadzieZSRS[73].Począteklat90.
tonajprawdopodobniejczasnajwiększejdynamikizmian
wEuropie,aszczególniewEuropieŚrodkowej,wcałym
powojennympółwieczu.Woczywistysposóbdotyczyło
torównieżNiemiec.Istotnejestto,żewtymczasie
poważniewzrosłaichpozycjaprzetargowawstosunku
doRosji.Takżedlategowodniesieniudotegookresu
trzebamówićonowympodejściuNiemiecdopolityki
wschodniej[74].Pozazasadnicząsprawązgody
politycznejipraktycznegowsparciaideirozszerzeniaUnii
Europejskiejopartejestonobardziejniżwcześniejnaidei
krzewieniademokracjiiprawczłowieka.Takżeten
elementzwiązanybyłzezmianąpozycji
międzynarodowejipolitykąamerykańskąprzełomulat
