Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Zatoń,A.Jastrzębska(red.),Testyfizjologicznewoceniewydolno
ś
cifizycznej,Warszawa2010
ISBN978-83-01-16318-1,©byWNPWN2010
ZatońM.Wokółdyskusjioobciążeniachwysiłkowych.SportWyczynowy19982:17–24
ZatońM.Wartościkryteriówfizjologicznychwkontroliiregulacjitreningusportowego.StudiaiMono-
grafie,nr22,AWF,Wrocław1990.
ŻołądźJ.A.,SzkutnikZ.,MajerczakJ.,DudaK.ChangepointinVCO
2duringincrementalexercise
test:anewmethodforassessmentofhumanexercisetolerance.ActaPhysiologicaScandinavica
1999167:49–56
ŻołądźJ.A.,DudaK.,MajerczakJ.Oxygenuptakedosenotincreaselinearlyathighpoweroutputof
incrementalexercisetestinhumans.EuropeanJournalofAppliedPhysiology199877:445–451
1.2.Wydolnośćanaerobowaorganizmu
Wydolnośćanaerobowa(beztlenowa)jesttozdolnośćdowykonywaniapracyzwy-
korzystaniemenergiiprzemianbeztlenowych.Imwiększyjestzasóbsubstratówener-
getycznychwykorzystywanychwtychprocesachiwyższatolerancjapowstających
wówczaszmianhomeostazy,tymwiększąwydolnościąanaerobowądysponujeorga-
nizm.Wydolnośćanaerobowarośniedookoło30rokużycia(InbariBar-Or1986)
następniemalejeśrednioo6%nakażde10lat(Makridesiwsp.1985).Mężczyźni
charakteryzująsięwiększąwydolnościąanaerobową,cowynikazwiększejzawartości
aktywnejtkankimięśniowej.Energiaczerpanajestzezwiązkówwysokoenergetycz-
nych–adenozynotrifosforanu(ATP)ifosfokreatyny(PCr)orazzglikogenuzmagazy-
nowanegogłówniewmięśniach.Wwysiłkachcharakteryzującychsiędużądynamiką
igenerującychdużąmoc,jakserwistenisowy,uderzeniekijemgolfowym,odbicie
wskokuwzwyż,biegna100mczypodnoszenieciężarów,energiapozyskiwanajest
zprzemianbeztlenowych(fosfagenowych),główniezezwiązkówwysokoenerge-
tycznychATPiPCrzmagazynowanychwmięśniach.Wwysiłkachtrwających10–90s,
jakpływanie100mstylemdowolnymczybiegna400m,energiapochodzitakżeze
źródełbeztlenowych.Jednakwtymwypadkugłównąrolęwdostarczaniuenergiido
wysiłkuodgrywająprzemianyglikolityczne,wwynikuktórychpowstajekwasmle-
kowy(LA).Glukozawykorzystywanadoprocesówglikolizywtychwysiłkachpocho-
dziprzedewszystkimzglikogenumięśniowego.Imdłużejtrwawysiłek,wtym
większymstopniuprzyspieszanesątlenoweprzemianyglikogenu.
Abyocenićogólnystanzdolnościdowysiłkówbeztlenowych,poduwagębierze
sięnajczęściej4wskaźniki:
maksymalnąsiłęmięśni,
maksymalnąmocanaerobową,
tolerancjękwasicyipodwyższonegostężeniaP
iiNH
3,
zdolnośćkompensowania(lubtolerowania)kwasicy.
Wydolnośćanaerobowamożebyćokreślanaprzezcałkowitąilośćpracywyko-
nanejwsytuacjidominowaniaprzemianbeztlenowych,atakżeprzezosiągniętąmoc
maksymalną(Pmax)orazczasjejuzyskaniaiutrzymania.
Maksymalnąmocczęstonazywasięmocąfosfagenową,ponieważenergiadojej
osiągnięciapochodzizprzemianwysokoenergetycznychzwiązkówfosfagenowych:
hydrolizyATP:ATP+H
2O®ADP+P
i+H+,
reakcjikinazykreatynowej:PCr+ADP+H+®ATP+kreatyna,
reakcjimiokinazowej:ADP+ADP®ATP+AMP.
4
