Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
M.Zatoń,A.Jastrzębska(red.),Testyfizjologicznewoceniewydolno
ś
cifizycznej,Warszawa2010
ISBN978-83-01-16318-1,©byWNPWN2010
niły,żepomiarytesąbardzoważnewoceniewydolnościzawodnikówkonkurencji
wytrzymałościowych.Wskaźniktenuważanyjestzaistotny,ponieważdotyczypobo-
ru,transportuiwykorzystaniatlenuprzezpracującetkanki,adodatkowomaduże
znaczeniepodczasrestytucji(odnowy)powysiłkowej(spłatazaciągniętegodługutle-
nowego)(Zatoń1990).
Zmianywprocesietreningowymizwiązaneztymcorazlepszewynikisportowe
wpływały(przezlata)nadoskonaleniemetodpomiarowychidoskonalenieaparatury
wykorzystywanejwwysiłkowychbadaniachfizjologicznych(iodwrotnie).
Treningsportowydefiniowanyjestjakoświadomiekierowanyprocesrozwoju
wydolnościfizycznejorazumiejętnościruchowychitaktycznychwceluosiąganiajak
największychsukcesówsportowych(Costill1976).Możnateżgouznaćzaproces
polegającynanieustannym,systematycznymeksperymentowaniuzmierzającymdo
takiegorozwojuorganizmuzawodnika,któryzapewniosiąganiesukcesów(Zatoń
1998).Systematycznytreningprowadzidozmianstrukturalnychifunkcjonalnych
organizmu,którychcharakterzależyodrodzajubodźcatreningowego,jegointen-
sywnościiczasutrwania(Howald1976,CostilliWilmore1994,Maughaniwsp.
1997)orazformystosowanychprzerwwypoczynkowych(Żołądźiwsp.1997,Zatoń
1998).Nieodłącznymelementemprocesutreningowegojestkontrolazmian(adapta-
cyjnych)organizmu,bezktórejstajesięprzypadkowy–nieprzewidywalny.
Testywysiłkoweniesłużąwyłączniedosprawdzaniapoziomuwydolnościfizycznej
iokreślaniaprzydatnościosobybadanejdouprawianiasportu.Stosowanietestów
wysiłkowychmateżnaceluwspomaganieprocesutreningowegoizbieranieinformacji
natematstanuikierunkuadaptacjiorganizmuzawodnika.Wdotychczasowejhistorii
fizjologiipowstałyniezliczonetestyipróbywysiłkowe,mającenacelubezpośrednią
lubpośredniąocenęwydolnościorganizmu(MacDougaliwsp.1991,Frankliniwsp.
2000).Wfizjologii,zależnieodtego,którącechęchcemybadać,stosujesiętestyoce-
niającemocipojemnośćtlenową,mocipojemnośćbeztlenową(fosfagenowąigliko-
lityczną),siłęmięśniowąitp.zwykorzystaniemróżnegorodzajuergometrów.Obecnie
dotestówwysiłkowychnajczęściejstosowanychwwarunkachlaboratoryjnychnależą:
testprogresywny(ocenawydolnościtlenowej)oraztestWingate(ocenawydolności
beztlenowej).Następstwemichwykonaniasą,obokpomiarupożądanychcech,duże
zmianywśrodowiskuwewnętrznymigłębokiezmęczeniecałegoorganizmu.Trzeba
miećtakżeświadomość,żeniektóretestywysiłkowemogąstwarzaćzagrożenieżycia,
szczególnieuosóbmałoaktywnych(Frankliniwsp.2000).Toteżwsytuacjiniepew-
nościcodostanuzdrowiaosobybadanejnigdynienależypodejmowaćryzykawykony-
waniawysiłkumaksymalnego!Wtedyzwykleużywasięinnychsposobówocenywydol-
nościfizycznej(metodypośrednie),któreopisanowtejksiążce.
Adaptacjajestprocesemciągłegodostosowywaniasięorganizmudowarunków,
wktórychdziała.Wczasiekażdegowysiłkudochodzidopobudzeniaróżnychośrod-
kównerwowych,licznychnarządówiukładóworganizmu.Imcięższywysiłek,tym
większepowstajązmiany,którewistotnysposóbdeterminująjegoczastrwania.Sys-
tematycznewykonywaniewysiłkówpowodujezarównoadaptacjęogólnoustrojową
(Keuliwsp.1996,Pooleiwsp.1997),jakiadaptacjęnapoziomiepojedynczejko-
mórki(Keuliwsp.1996,McArdleiwsp.1996,Maughaniwsp.1997).Adaptacja
ogólnoustrojowadotyczyukładukrążenia,oddychania,układunerwowego,wydziela-
2
