Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Z.Melosik,Tożsamość,ciałoiwładzawkulturzeinstant,Kraków2010
ISBN:978-83-7587-250-7,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2010.
16
Tożsamość,ciałoiwładzawkulturzeinstant
podaćtuinnyjeszczeitrudnydouchwyceniaprzykładdyscyplinującegodziała-
niawiedzy/władzynawspółczesnąkobietę:
„Górnączęśćpoliczkówprzykryjgrubąwarstwąsypkiegopudru.Tozabez-
pieczyceręprzed»kleksami«zosypującychsięcieni.Tęczówkędookapodkreśla
złamanabrązemzieleń.Wzewnętrznychkącikachoczunałóżciemniejszycień.
Rozprowadźgopędzelkiemtylkodopołowypowieki.»Połówki«powieksąsiadu-
jąceznosemumalujjaśniejszymcieniem.Połączobydwa,rozcierającichgranicę
serdecznympalcem.Zkoloremcieniwspółgraołówekwkolorześliwkizłamanej
brązem.Kreskęciągniesięodzewnętrznegokącikakuśrodkowioka,stopniowo
zmniejszającjejgrubość”14.Przedstawionyzabieg(tylkoczęścimakijażu„praw-
dziwejkobiety”)stanowi,jakbypowiedziałW.G.Staples,mały,pozorniełaska-
wyrytuałwładzy,będącyprzejawemkolonizacjicodziennegożycia15.
Trzebadodać,żeomówionewyżejprzykłady,niezależnieodstopniawidzial-
nościibezpośredniościdziałaniawiedzy/władzy,łączyjedenfakt.Ichistotąjest
ćwiczenie,jako„technika,zapomocąktórejnarzucasięciałuzadaniapowtarzają-
cesięiróżnorodne,choćzawszestopniowalne”.Każdyprzypadektoczęśćznacz-
nieszerszegoukładudyscyplinującychpraktyk(ileżjesttechnikmakijażu,które
sązkoleitylkofragmentemcałegosystemutyraniipiękna,młodościiszczupłego
ciała,którejpodlegawspółczesnakobieta).„Nakłaniającdozachowańobliczo-
nychnaostatecznyefekt,ćwiczeniepozwalananieustannącharakterystykęjed-
nostki–czytowobecowegofinału,czytowobecinnychjednostek,czytowobec
typuprzerabianegoprogramu.Tymsamymzapewnia–ciągłościąiprzymusem–
przyrost,obserwacjęikwalifikację”.Uzyskanewtensposób„zdyscyplinowane
ciałotworzyoperacyjnykontekstdlanajmniejszegogestu”16.Dyscyplina„wy-
twarzaciałapodporządkowaneiwyćwiczone,ciałaposłuszne”17.TatezaM.Fo-
ucaultajestpotwierdzanawtrakcieanalizywieluinnych,zorientowanychnadys-
cyplinowanieciałapraktykkulturowych.Przykłademmogąbyćtestysprawności
kobietwykonującychćwiczeniatypufitness–wjednymznichkobietaprzera-
biającaokreślonyprogramsprawdzanabyłazapomocątrzyminutowegotestuna
stopniu,miaławykonaćjednominutowe:pompki,skłonywpozycjileżącejoraz
innećwiczenia.Całaprocedurabyłabardzoskwantyfikowana,astopieńskutecz-
nościkształtowaniaposłusznegociałabyłokreślanywsiedmiostopniowejskali
(od„jesteśwspaniała”do„jesteśbardzosłaba”)18.
Wkażdymzprzedstawionychwyżejprzypadkówwiedza/władzadziała–jak-
bypowiedziałFoucault–poprzez„organizowanieiregulowanieprzestrzeniiru-
14„TwójStyl”,IX1995.
15W.G.Staples,SmallActsofCunning:DisciplinaryPracticesinContemporaryLife,„Te
SociologicalQuarterly”1994,t.95,s.648–649.
16M.Foucault,Nadzorować...,op.cit.,s.182,192.
17Por.D.Kirk,TeBodySchoolingandCulture,Geelong1993,s.13.
18„LadyFitness”,II1995.
