Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
32
BożenaTokarz
możnapróbowaćokreślićdziękiposiadanejsamowiedzy.Onerównież
mającharakterprocesualny,albowiempochodzązdoświadczeńzmy-
słowychiumysłowych,przeszłychiteraźniejszych.Pozostawioneprzez
nieśladywpływająnafunkcjonowaniemechanizmówmentalnych.Nie
tyleważnesąwięcdlajednostkisądyselektywnenatematobszarów
specyficznych,czyliodróżniających,ponieważznimisięutożsamia,
ilesamowiedzadotyczącadziałaniawróżnychobszarach.Posiadana
samowiedzazawężapolenieprzewidywalnego,cojednaknieoznacza
przewidywalności,leczunikwstosunkudostereotypizacji.
Należyzatemodróżnićpojęcietożsamościzwiązanezpodmio-
towościąosobyodtożsamościzbiorowej,pomimociągłejinterakcji,
któramiędzynimizachodzi,bowiempodmiotokreślasiebiepoprzez
relacjezinnymiludźmi,zotoczeniemcywilizacyjnym,kulturowym
(religia,ideologia),społecznym,politycznymigeograficznym.Jed-
nostkawewspólnociekształtujesiebienadrodzekonfrontacjiinapięć
międzychęciąidentyfikacjizezbiorowościąwceluzapewnieniasobie
bezpieczeństwaaprojekcjąwłasnejosoby,dającąpoczucieniezależności
iniepowtarzalnościwłasnegoistnienia.Człowieknsamowystarczalny”
jestmartwy,ponieważniepotrafirozpoznaćsięwczęści13.Skazanywięc
jestnawspólnotę,ajejbrakmożeobjawiaćsięróżnymidewiacjami.
Jednocześniejednązwłaściwościjegodziałaniajestkreatywnośćodróż-
niającagoodgrupy.Tenparadoksniestanowiprzyczynyfrustracjipod
warunkiemzachowaniarównowagimiędzysiłamiprojekcjiiidentyfika-
cjikierującymidziałaniemjednostki.DlategoBarbaraSkargarozważa
tożsamośćbyciawrelacjizróżnicą14.Zauważarównieżkonieczność
oddzieleniatożsamościbyciaodtożsamościpojęcia.Filozofiaipsycho-
logiazajmująsięprzedewszystkimtożsamościąbycia,czyliodniesie-
niamipojęcia,pozostawiającanalizępojęciowąlogice,cowspółcześnie
niejesttakieoczywiste.Wgranicachrozważańnadtożsamościąbycia
różnicaodgrywa-jakprzedstawiaBarbaraSkarga-zasadnicząrolę.
MartinHeideggerokreślałróżnicęontologicznąjakobyciejednością
niepodzielną,leczzróżnicowaną.Tożsamośćosobybardziejniżtożsa-
mośćzbiorowastanowijednośćtworzonąwdoświadczeniuinterakcji
zludźmi,rzeczami,ideami,światemiwszechświatem.Osobępodmiotu
różnicująwewnętrznie(mentalnie)relacjezotoczeniem,podczasgdy
jednocześniejestonaróżnawstosunkudoinnychpodmiotówskła-
13Por.K.Pomian:Człowiekwśródrzeczy.Szkicehistorycznoflozofczne.Warsza-
wa,PWN,1973.
14Por.B.Skarga:Tożsamośćiróżnica.Wyd.2.Kraków,Znak,2009.
