Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stereotyptożsamości
33
dającychsięnajednośćzbiorowości15.Takrozumianatożsamośćnie
opierasięnapewności,dlategoromantycywidzieliwczłowiekuotchłań
(bohaterbyroniczny),akonstruktywiścipodkreślalijegomociuległość
whaśleninżynieriidusz”16,couświadamiakoniecznośćzrozumienia
orazszacunkudlaskomplikowanejistotyDrugiegoisiebiesamego.Jed-
noznacznieokreślonatożsamość,szczególniewkontekściezbiorowości,
stanowibowiemnadużyciepojęciawstosunkudobycia.Opierasię
bowiemnaredukcjibyciadopełnionejprzezpodmiotrolispołecznejlub
politycznej,czylistereotyputożsamościoczekiwanej.Ztegopowodude-
klarowanatożsamośćzbiorowastanowiredukcjonistyczneuogólnienie,
wprzeciwieństwiedoidentycznościosobypodmiotu.Pomimowspól-
nychwłaściwościtożsamościzbiorowejiindywidualnejwskazywanych
przezLeszkaKołakowskiego17,istniejąonewróżnychwymiarach:
zbiorowa-wwymiarzehistorycznym,społeczno-politycznymikultu-
rowym;indywidualna-wwymiarzepsychologicznym,aksjologicznym,
światopoglądowymikulturowympodejmowanychdziałańpodmiotu.
Należyzauważyć,żetożsamośćniejestcechąstałą,leczwynikazrelacji
zeświatemludzi,rzeczyizachowań,nienależydowłasnościbytulub
bycia-jakpisałMartinHeidegger18,leczbycie,działaniecharakteryzuje
tożsamość.Dlategosłuszniejjestmówićotożsamościbycianiżotożsa-
mościpojęćodnoszącychsiędoanalizylogicznej.Istotasamejkategorii
opierasięnarelacjiniejednoznaczności,którajakozasadanieznajduje
odzwierciedleniawbadaniachempirycznychiteoretycznych.Jednostki,
narody,grupy,kulturysąjednościaminiepodzielnymi,choćzróżnico-
wanymi.Różnicaontologicznaimprzypisywanasprawia,żebycie,czyli
równieżjegotożsamość,uciekaprzedzdefiniowaniem.Ztychprzyczyn
tożsamośćjawisięwruchu,czemupoświęconajestrefleksjafilozoficzna
szczególniebogatawostatnichdwóchstuleciach.Ruchirelacyjnośćsta-
nowiąwarunekkoniecznyzasadnościtejkategorii,ponieważidentyczne
jestcośwzględemczegoślubkogoś.Niepozwalająnautratętożsamości
byciazewzględunajejprocesualnycharakter.Ewolucjipodlegająza-
równoosoby,jakiwspólnoty,pozostającsobą.Różnisięjednakpoczucie
identyfikacjiwspólnotyjakotakiejodpoczuciaidentycznościosoby.
Wjednymiwdrugimprzypadkumamydoczynieniazjednością
wynikłązróżnorodności:wewspólnocie-zróżnorodnościąosób,grup
15Por.ibidem,s.25.
16A.Turowski:Budowniczowieświata.Kraków,Universitas,2000.
17Por.L.Kołakowski:Otożsamościzbiorowej.Tłum.S.Amsterdamski.W:Toż-
samośćwczasachzmiany.RozmowywCastelGandolfoł,s.44-55.
18Por.K.Michalski:Heideggeriflozofawspółczesna.Warszawa,PIW,1978.
