Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
34
BożenaTokarz
społecznych,światopoglądów,pamięcihistorycznej,anawetkultur,
np.mniejszościowych;osobowośćnatomiastkształtujesięnapodstawie
własnegodoświadczeniazmysłowegoiumysłowegoorazdoświadczenia
innych,wkonfrontacjizotoczeniem,zludźmiiwydarzeniami.Tożsa-
mośćtraktowanajakowarunekprzetrwanianarodów,kultur,atakże,
wpewnejmierze,przetrwaniaosobowościmacharakterstopniowalny.
Przetrwaniezapewniaciągłośćpsychicznaimaterialna.Ciągłośćpsy-
chicznazwiązanajestzpamięciąhistoryczną,pamięciąwłasnychdo-
świadczeńidoświadczeńinnych19.Napamięćmaterialnąwspólnoty
składająsięinstytucjeadministracyjne(państwo,sądownictwo,szkolnic-
twoitp.)orazwytworymaterialne.Pamięćmaterialnaosobyzwiązana
jestzciałeminajbliższymirzeczamijejotoczenia,pomimożewątpliwe
jestichzachowaniejakowarunekciągłości.
Wrelacjachmiędzynimiwystępujądrobneprzesunięcia.Oilewie-
lośćwjednościistopniowalnośćodnosisiędoobuformtożsamości,
otyleinaczejwyglądazjawiskorelacyjności.Elementemistnieniawspól-
notyjestjejrozpoznawalnośćwśródinnychwspólnot.Osobowośćnato-
miastjestpostrzegananietylkojakoodmienna,leczwarunkiemtakiego
postrzeganiajeststosunekpodmiotudosamegosiebie,toczyidentyfi-
kujesięzeswoimdziałaniem,copozwalamuokreślićsięwśródinnych
podmiotówiwyrazićsiebie.Podmiotokreślasiępodwójnie:wstosunku
dosiebieiwstosunkudootoczenia.Posiadawięcznacznymargines
wolności,ponieważdeterminujągowłasnedziałaniapodporządkowane
rozumowiinstrumentalnemu20.Pojęcierozumuinstrumentalnego
bliskiejestKantowskiemurozumowiteoretycznemu.Kantwyróżniał
bowiemrozumpraktyczny,pozwalającynakontaktzeświatemrzeczy,
orazrozumteoretyczny,porządkującyzjawiskaempiryczne21.Wolność
podmiotumożebyćjednakograniczonaprzezoczekiwanąspołecznie
lubnakazanąreprezentacjęsiebieiwspólnoty,doktórejnależy.Władza
czyopiniapublicznamożeuznaćcośzareprezentatywnelubwartościowe
dlatożsamościprzeztakąredukcjęróżnorodnościcech,wjakichosobo-
wośćsięniemieści.Nieoznaczatojednakutratyciągłościzewzględu
nastopniowalnośćidentyczności,oscylującąmiędzywzbogaceniem
aredukcją.Stopniowalnośćjestregulowanaprzezdecyzjejednostkowe.
19Por.D.Parfit:Tożsamośćosobowa.Tłum.R.Wieczorek.W:Filozofapod-
miotu.WybóriwstępJ.Górnicka-Kalinowska.Warszawa,Aletheia,2001,s.63-91.
20Por.Ch.Taylor:Pojęcieosoby.Tłum.R.Wieczorek.W:Filozofapodmiotuł,
s.401-420.
21Por.W.Tatarkiewicz:Historiaflozofi.T.2.Wyd.7.Warszawa,PWN,1970,
s.160-179;O.Höffe:ImmanuelKant.Tłum.A.M.Kaniowski.Warszawa,PWN,1995.