Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Postawienieproblemu
29
czuliwyższośćwstosunkudokolonizatorów5.Wniektórychczę-
ściachimperiówrosyjskiegoisowieckiegozaistniałajedyna
wswoimrodzajusytuacja,wktórejpoddaniwładzyimperialnej
niespoglądalizszacunkiemnatych,którzyjądzierżyli.Postrze-
ganiecywilizacyjnejniższościRosjanbyłowwiekudziewiętna-
stymtakpowszechne,żenawettakirusofiljakbaronAugustvon
Haxthausen,podróżującypoRosjinakosztcaraMikołajaI,
stwierdził,iżnujarzmioneprzezRosjękrajeposiadająwwiększo-
ścikulturywyższeodswegozdobywcy”.MiałnamyśliFinlandię,
prowincjebałtyckie,PolskęiGruzję6.Odwrotnąstronąmedalubył
odczuwanyprzezRosjanresentyment-poczucie,żeniesątrak-
towaniznależytympoważaniemprzezniektórespośródnarodów
podbitych-manifestującysięwszczególnieszorstkimtraktowa-
niunarodówzachodnich.Próbyprzedstawienia,zinterpretowania,
umniejszeniaipochłonięciaowychkrnąbrnychnarodówstanowią
wliteraturzerosyjskiejszczególnąkategorięwrogiegotraktowania
Innego.DostojewskizareagowałdruzgocącymiportretamiPola-
kówwBraciachKaramazow,zaśPuszkiniTiutczewprzyjęlipo-
stawępełnejsmutkuwyższości.Pomniejsipisarzeuderzalibar-
dziejbezpośrednio.WwierszuopublikowanymwPrawdziednia
18września1939,krótkopowspólnejnazistowsko-sowieckiej
inwazjinaPolskę,sowieckipoetaMikołajAsiejewwtychsło-
wachrozkoszowałsięporażkąPolaków:nZPolskizostałtylko
prochipyłśPolakomniepodobałysięnaszezwyczaje;/owi
gentlemaniuważali,żezachowujemysięwulgarnieś”Awniosek
ztegotaki,żedostalito,nacozasłużyli7.
Podczasgdyimperializmzachodnimawpływczęściowoscala-
jący,imperializmrosyjskijestwyraźnieodśrodkowy.Anglicynaj-
pierwnarzuciliswójjęzyknaWyspachBrytyjskich,anastępnie
___
___
___
___
_
5MilanKundera,nAConversationwithPhilipRoth”,w:TheUnbearable
LightnessofBeing,przekładMichaelHeim,Penguin1980;Nieznośnalekkość
bytu,Warszawa:PIW1992;JaanKross,TheCzar’sMadman,przekładAnsel-
moHollo,NewYork:Pantheon1993.
6AugustvonHaxthausen,StudiesontheInteriorofRussia,red.S.Frede-
rickStarr,przekładEleanoreL.M.Schmidt,Chicago:ChicagoUP1972,
s.310.
7OtPolszyostałas’samajamałost’…Oninielubilipowadoknaszych,/
Wielmożnyjkriwilirot…
