Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
JacekFeduszka
obszarówWielkiejiMałejZalewy.Wewnątrztwierdzyzarysowanozabudowę
miastazwyszczególnieniemobiektów:Ratusza,AkademiiZamojskiej,ko-
ściołówiklasztoróworazzabudowaniapałacuZamoyskichzrozplanowanym
ogrodemidwomapasmamidrzewwzdłużkurtynymiędzy3i4bastionem48.
Wbastionach6i7uwzględnionoznajdującesiętamziemnenadszańce.
Wodniesieniudobastionu3zobrazowanojegoodmiennyodpozostałych
kształt,lokalizującstanowiskaartyleryjskiewjegobarkach.Natymtylko
planiezilustrowanobliżejcharakterplateaubastionu5,przedstawiającukład
drzewrosnącychwjegocentralnejczęści49.Nieprzedstawiononatomiast
zabudowyprzedmieść.Popołudniowejstronietwierdzy,bezpokazaniaich
kształtu,opisanouPagórkinaktórychSzwedziszańcebudowali”
.Naprzedpolu
zaznaczonogłówneszlakikomunikacyjne,biegnącezZamościawkierunku
Krakowa,LwowaiWarszawy,przyokreśleniu,przezjakieprzedmieściaone
przebiegają
50.
Kolejnyzplanówpowstałdwalatapóźniej,anieznanyautorprzedstawiłna
nimtwierdzęwrazzprzedmieściami.PrzedIIwojnąświatowąznajdowałsię
onwzbiorachBibliotekiOrdynacjiZamojskiejwWarszawie,aobecnieznany
jestjedyniezprzedrukówwopracowaniach51.Planopatrzonybyłtytułem
ZamośćzPrzedmieściamiyPrzyległościami,podługprawdziwegopołożenia
wRoku1774,naMappieokazanyilegendąwjęzykupolskim,zawierającą
wyszczególnieniedwudziestuobiektów(budynków)położonychwewnątrz
miasta.Ukazywałukształtowanieterenuwokółtwierdzyitamtejsząsieć
hydrograficzną,zabudowęprzedmieśćorazsiećdrogowązłożonąztraktów
głównychidrógpobocznych.Istotnymelementem,zpunktuwidzenia
obrazufortyfikacjizamojskich,byłopierwszedokładneprzedstawienielinii
umocnieńpolowych,znajdującychsięok.600mnawschódodtwierdzy,
zwanychuszańcamiszwedzkimi”52.Wystawionaonazostałazasprawądwóch
kolejnychordynatów:TomaszaAntoniegoZamoyskiego(1715-1751)
iJanaJakubaZamoyskiego(1716-1790).Projektantamitychurządzeńbyli
prawdopodobniearchitekciwojskowi:oficerartyleriiAndrzejBem(ok.1715-
1764)orazoficerartyleriiigeometraJerzydeKawe(ok.1720-1761).Obaj
zajmowalisięrównieżkonserwacjąfosibastionówwpierścieniuzasadniczych
obwarowańtwierdzyzamojskiej.Umocnieniapolowenaprzedpolu,wpostaci
wałuowysokościod2,5do3metrówiszerokoścido4metrów,uzupełnionego
odwawiększeijedenmniejszyredan,zrealizowanezostaływukładziepółnoc-
południe53.Wedługmapyz1774r.składałysięztrzechodcinków:pierwszy
międzytraktemgrabowieckimihrubieszowskim,drugimiędzytraktem
hrubieszowskimistarymtraktemlwowskim,atrzeciodtraktulwowskiegodo
48W.Przegon,J.Żygawski,op.cit.,s.65-66;J.Feduszka,Twierdzazamojska…,s.192,przyp.6.
49W.Przegon,J.Żygawskiop.cit.,s.113-ryc.37.
50Ibidem,s.66.Vide:BogumiłaSroczyńska,RozwójprzestrzennyprzedmieśćZamościawlatach
1580-1939,[in:]ZamośćwXIXwieku,red.BarbaraPokorska,[uKonserwatorskaTekaZamojska”],
Warszawa-Zamość1986,s.48-129.
51S.Herbst,J.Zachwatowicz,op.cit.,s.67,ryc.27;W.Przegon,J.Żygawski,op.cit.,s.114,
ryc.38,opisplanu-ibidem,s.66.
52J.Żygawski,op.cit.,s.238;W.Przegon,J.Żygawski,op.cit.,s.66;J.Feduszka,Twierdza
zamojska…,s.198.
53W.Przegon,J.Żygawski,op.cit.,s.114,ryc.38.
