Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FortyfikacjeZamościawosiemnastowiecznychprzekazachkartograficznych...
43
treściądoplanukpt.Heillmannaz1777r.Wiernośćodwzorowaniaelementów
fortyfikacjiibudynkówświadczyotym,żewtymzakresiebyłkopiącentralnej
częściplanuz1777r.Prezentowanejestnanimmiastowobrębiefortyfikacji,
bezukazaniazabudowyprzedmieść.Natymplanieszczególnauwagęzwraca
układiprzebiegkanałówodpływowych,odprowadzającychwodęinieczystości
pozaobwarowaniatwierdzy64.
Ostatnizprezentowanychplanów-PlanDelaViledeZamoscavecles
Fauxbourgs/PlanmiastaZamościarazemzPrzedmieściami,przedstawiający
Zamośćzjegopierwotnymiprzedmieściami,zawierawcentrumobraz
twierdzyzfortyfikacjamibastionowymiorazobiektamimiejskimizajętymi
napotrzebywojska.Podwzględemzasięguitreściniewątpliwiestanowi
kopięplanuz1772r.,rozszerzonąjednakwkierunkupółnocno-zachodnim
-obrazującfolwarkJanowice,orazpołudniowo-wschodnim-przedstawiając
WólkęPanieńską.Plantakżewpełnioddajeprzebiegumocnieńpołożonych
nawschódodtwierdzy,aleniewnosinicnowegodoprezentacjiurządzeń
obronnychZamościa65.
Podsumowanie
Wpowyższymopracowaniustaraliśmysięprzybliżyćischarakteryzować
planyiikonograficzneprzedstawieniatwierdzyzamojskiejpowstałewXVIIIw.
Uwzględniliśmyzarównocharakterumocnień,zobrazowanywprzywołanych
opracowaniachkartograficznychiplanistycznych,jakteżmniejznanedotej
poryianalizowaneelementyobronneprzedpola(tzw.StareSzańcelubSzańce
Szwedzkie).Jednocześnienasząuwagęskierowaliśmynacechywyróżniające
poszczególneplanyoraznateelementy,którepowielanozakażdymrazem,
tworzącnoweopracowaniekartograficzne.Szczególniejesttowidoczne
wdrugiejpołowieXVIIIw.,kiedytoplanytwierdzypowstawały,możnaby
powiedzieć,useryjnie”
,dlapotrzebkorpusuinżynieryjnegoarmiiaustriackiej.
Kolejnezagadnienietoautorzyplanów.Natymetapiepracynieudało
sięustalićbliższychdanychdotyczącychwiększościznich,pozaimionami
inazwiskamioraztym,żebylitowwiększościinżynierowie,architekci
igeometrzywojskowi.Tosamodotyczycelu,jakiprzyświecałautoromplanów.
Wprzeważającejczęścibyłtozapewnecelstrictemilitarnyidokumentacyjny,
alejużsposóbwykorzystaniatychplanówpóźniejniejestjednoznacznie
możliwydoustalenia.
Wtymmiejscutrzebapodkreślić,żedlaAustriakówtwierdzazamojska
nieprzedstawiaławiększejwartościmilitarnej.Opiniętakąodnajdujemy
wopisiedomapyprowincjiaustriackich(tzw.zdjęciejózefińskie-Josephinische
Landesaufnahme),sporządzonejwlatach1779-1783podkierunkiemppłk.
FriedrichavonMiega.WuwagachdotyczącychZamościastwierdzono:uTak
zwanatwierdzajestzupełniebezznaczenia;składasięzaledwiezsiedmiu
bastionów,wywiedzionychprzeważniena6sążniwzwyżiniezdarnie
zbudowanychkrótkichbarkówzuszakami;niemafosyanidrogikrytej;jest
teżniecozdominowanaprzezprzedmieściewstronęSitańca;murygrożąjuż
64ÖStA/KA,sygn.GIk160-5;W.Przegon,J.Żygawski,op.cit.,s.69,120-ryc.43.
65ÖStA/KA,sygn.Gik159-5;W.Przegon,J.Żygawski,op.cit.,s.122-ryc.45.
