Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Metafizycznośćwtekście:strategieifigurynarracyjne,obrazyimotywy
przedstawionegododatkowoskłaniajączytelnikadospojrzenianaobydwateksty
jakonaczęśćjednejdopełniającejsięcałości.Pokusatoniemała,gdyżopowia-
daniePoego,nutkane”zepistemologicznychnapięćikrańcowychdoznań,zmie-
rzakufinałowi,który–jakozamknięcieobydwutekstów–wywołujepewną
dozęniedosytu.
JedenzbardziejznaczącychrysówstrukturalnychPortretuowalnegostano-
winiewątpliwiefabularnaasymetriateksturamowegoiwewnętrznego.Historia
powstaniamalowidła,jakkolwiekzaprezentowanawsposóbnmałoplastyczny”,
relacjonujący,jestzdarzeniowopełna,zwieńczonazakończeniem,podczasgdy
opowieśćnarratorapierwszoosobowegoprzynosijedynienamiastkęfabuły–
możetrafniejbyłobypowiedzieć,żemocąsugestiizarysowujefa-
bułęinpotentia.
Trudnowszakniezauważyć,iżwłasnahistorianarratoranreanimuje”wątki
fatalnegoromansusztukizżyciemwsposóbniedokońcaprecyzyjny.Mamna
myśliprzedewszystkimfakt,żekojarzyonaśmierćzkrańcowąintensywnością
percepcji,aniezaktemkreacji.Pozatymjużwsamymwyborzepierwszoosobo-
wejsytuacjinarracyjnej,implikującejzapewnienienopowiadam,więcjestem”,
manifestujesięwniejnżycionośnywigor”opowiadania26,któryutwierdzaprzy
tym–wistocieswejironiczną–ambiwalencjępercepcyjnąutworu27.
Szansęnapodtrzymanietezyokoherencjiiniedokońcaoczywistejnkom-
pletności”opowiadaniaPoego(myślęoponiechaniufabułykrystalizującejsię
wtekścieinicjalnym)dajedostrzeżeniemetatekstowegopotencjałuniektórych
występującychwnimmotywów,azarazemuznaniezjawiskajegosamozwrot-
ności28.Najważniejszymmotywemofunkcjimetatekstowej,służącymmiędzy
innymitematyzacjistrukturykonstrukcyjnejopowiadania,jestrama.Najego
istotnośćzdająsięwskazywaćzarównotytułminiatury(wszakwyrażenienpor-
tretowalny”możnasparafrazowaćsłowaminportretwowalnejramie”),jak
iodniesieniakontekstowe.Coznamienne,wrelatywnierozbudowanejformie
motywtenpojawiasięwmomenciezwątpieniapoznawczegonarratora:widok
26nWidealnym,kompletnymzbiorzewszystkichmożliwychwypowiedziwdanymjęzykupołą-
czeniepierwszejosoby(Ja)zpredykatem«martwy»jestcałkowicieniemożliwe:toślepaplamka
języka,pustaprzegródka[...]”.Jakzauważaautortejwypowiedzi,RolandBarthes,przegródkętę
nprecyzyjniezamierzazająć”opowiadaniePrawdziwyopiswypadkuzp.Waldemarem”(tenże,
Lektury,przeł.M.P.Markowski,Warszawa2001,s.158).
27Oramieiironicznościczyt.w:Z.Mitosek,Opowiadanieiironia,[w:]Opowiadaniewperspek-
tywiebadańporównawczych,red.Z.Mitosek,Kraków2004,s.431.
28Zob.T.Dobrzyńska,Odniespójnoścido(super)koherencji.Rolametatekstuwutworzeliterackim,
[wtejże:]Tekst–styl–poetyka,Kraków2003,s.43-56.
