Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wprowadzenie
ontologicznie13.Uznajęzatemnieokreślonośćzaniezbywalnącechęprzeka-
zówartystycznychdyskutowanegorodzaju,zakodowanąniejakowewłaści-
wejimpoetyce.
–
potrzecie,pewnefigury,chwytyorazstrategietekstowe(anierzadkotakże
różnorodnealuzjeintertekstualne),stwarzająceauręnieokreślonościitajem-
nicy,kładąjednocześniepodwalinypodpoetykęsugestii,którasta-
nowiowyjątkowejwieloznaczności,strukturalnejorazinterpretacyjnejot-
wartościsztukimetafizycznej.Wrezultaciesztukatawznacznejmierze
umykakryteriomsystematyzacjii,niejakozzasady,dopominasięoszcze-
gólny–emocjonalny,intelektualnyorazimaginacyjny–wkładodbiorcy14.
Bowiemnopowieścimetafizyczne”,niezależnieodswejwymowyalegorycz-
nejczymoralnej15,nieustannieżądająwyjaśnień,awtymuporczywymżąda-
niu,którenigdyniemożezostaćspełnione,orazwzwiązanymznimuczuciu
zawoduzawierasiębyćmożeichnajgłębszysens–zarównoegzystencjalny,
jakiartystyczny.
UcztapodWiszącąSkałąnarodziłasięzdoświadczeniaestetycznego(coponie-
kądsugerujejużsamtytuł).Faktten,jakisformułowanepowyżejuwagitłuma-
cząanalityczno-interpretacyjnyzakrójksiążki,któryczynizniej,wpierwszym
rzędzie,próbęodpowiedzinapraktykęartystyczną.Cowięcej,trudnochybanie
zgodzićsięzopinią,żejużsamaemocjonalnaenigmatycznośćjakościmeta-
fizycznychdomagasięuwzględnieniacałkiemindywidualnychkryteriów,wy-
znaczonychstrukturąimateriąkonkretnegoutworu16.
Bezwątpieniarolęzasadnicząwdziełach,którewychylająsiękusferom
Tajemnicy,odgrywamoment
uwydatnienia
ograniczoności
porządkuracjonalnego,ewentualniezasugerowaniaistnieniainnejniż
antropocentrycznanramy”widzialnościczyznaczenia;momentten(araczejor-
ganizującegostrukturyartystyczne)decydujeospecyficeisileoddziaływania
estetycznegodanegoutworu,choćoczywiściesamwsobienieprzesądzajeszcze
omożliwościzaistnieniapodczaslekturytychjakości,któreRomanIngarden
nazywametafizycznymi17.Jaksłuszniezauważaznakomitykomentatorkoncepcji
13Por.K.Bartoszyński,Międzyniewyrażalnościąaniepoznawalnością,[w:]Literaturawobec
niewyrażalnego,op.cit.,s.5-17.
14Por.U.Eco,Dziełootwarte.Formainieokreślonośćwpoetykachwspółczesnych,przeł.J.Ga-
łuszka,L.Eustachiewicz,A.Kreisberg,M.Oleksiuk,Warszawa1973,s.34iin.
15Zob.wtejksiążcenp.rozdziałpoświęconyopowiadaniuPrzemianaFranzaKafkiczyfilmowi
IngmaraBergmanaTam,gdzierosnąpoziomki.
16A.Tyszczyk,EstetyczneimetafizyczneaspektyaksjologiiliterackiejRomanaIngardena,op.cit.,
s.77.
17Por.R.Ingarden,Odzieleliterackim,przeł.M.Turowicz,Warszawa1988,s.368-374.
