Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
Wprowadzenie
wprzypadkuzwykłejinżynierii(gdzieprojektujesięobiekty,któremającośwy-
konywaćidoczegośsłużyć)tuodtwarzasięihipotetyzuje,wjakimceludany
obiektzaprojektowano.Odwrotnainżynierianiejestoczywiściedomenąwyłącz-
niepsychologii-stałasiępowszechnatakżewinnychnaukachprzyrodniczych,
naprzykładwmedycynie.
Wśredniowieczupowstałapierwszausystematyzowananaukaochorobach-
patologiahumoralna-którawyciskałapiętnonateoriiipraktycemedycznejaż
doXIXwieku.Jejtwórca-Galen(129-199;za:Schott,1994)twierdził,iżza
wszystkiestanychoroboweodpowiedzialnyjestbrakrównowagimiędzyczte-
remasokamiciała:krwią(mieszczącąsięwsercu),śluzem(zlokalizowanym
wmózgu),żółtążółcią(pochodzącązwątroby)orazżółciączarną(znajdującą
sięwśledzionielubgruczołach).Teoriatapozwalałaznajdowaćwytłumaczenie
dlaobserwowalnychstanówchorobowychczynietypowych.Naprzykładkatar
byłwynikiempozbywaniasięprzezorganizmnadmiaruśluzuwyprodukowanego
przezmózg.Nowotworytłumaczonomelancholią,któraprowadziładozbytob-
fitegowydzielaniaczarnejżółci,gromadzącejsięwstwardniałychzgrubieniach.
Takżekobiecamenstruacjamiałainteresującewytłumaczenie-kobieta,płeć
wswejkonstytucjizimnaiwilgotna(wprzeciwieństwiedogorącegoisuchego
mężczyzny),byłapostrzeganajakoniezdolnadopełnegotrawieniapożywienia.
Jegopozostałościmusiałybyćwięcwydalonewinnysposób,zkrwią,wpostaci
menstruacji(Schott,1994).Niebezpowoduprzytaczamtuprzykładyodwrotnej
inżynieriimedycynyśredniowiecznej.Zbiegiemczasumedycynazyskałabo-
wiembezcennąmożliwośćobserwowanialudzkiegociałaijegodziałania,wsen-
siedosłownym.Dociekanieprawdyomechanizmachfunkcjonowaniaorganizmu
stałosięznacznieprostszeicechujesięsporąprecyzją.Niesądzę,aprzynajmniej
mojawyobraźnianiesięgatakdaleko,abybadaczezajmującysięfunkcjono-
waniemumysłudostąpilikiedyśprzywileju,jakimjestdosłowneobserwowanie
działaniamyślenia,pamięci,wyobrażeń.Wtymsensieuprawianiepsychologii
jestbliższeuprawianiumedycynywczasachśredniowiecznychaniżeliobecnych.
Tonieladawyzwanie.
Ideaodwrotnejinżynieriiwkontekściezgłębianiamechanizmówdziałania
żywychorganizmówmauzasadnieniebezpośredniowteoriidoborunaturalnego
KarolaDarwina(1859/2013;Pinker,2002).Umysłjestadaptacją-dobórna-
turalnyukształtowałgotak,byjaknajlepiejsłużyłrozwiązywaniuproblemów,
jakienapotykalinasiprzodkowiewtokuswychewolucyjnychdziejów.To,wjaki
sposóbludziemyślą,coczująijaksięzachowują,jestwynikiemdziałaniase-
lektywnychsił,którewdługimczasiedoprowadziłydoukształtowaniaumysłu,
którywefektywnysposóbsprostawymogomżyciawokreślonymśrodowisku
naturalnym.Ztejperspektywyignorowaniewnaucecelu,dlaktóregoposzcze-
gólnemechanizmyfunkcjonowaniaumysłuwyewoluowały,jestfundamentalnym
błędem.Celowośćdziałaniastanowibowiemjedenzkluczowychczynników(je-
ślinienajważniejszy),któryróżnicujeistotęświataożywionegoinieożywionego.
