Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
NiezwykleobrazowoprzedstawiatenproblemThomasOstrom(1984),wska-
zującnaróżnicewpoznawaniuwłaściwościskałiludzi.Pierwszainajbardziej
oczywistaróżnicadotyczystałościwygląduzewnętrznego-zarównoskały,jak
iinnenieożywioneobiektyzachowująwzględniestaływyglądprzezlata,pod-
czasgdyludziesąwpermanentnymstaniezmiany.Wyglądnaszegociałazmienia
sięzsekundynasekundę,wmimicetwarzy,gestach,postawieciała.Taróżnica
pociągazasobąważneimplikacjedlatworzeniasądównatematinnych:świat
ożywionyjestdynamicznyiwtenwłaśniesposóbnależałobydefiniowaćspo-
łecznepoznanie(Marsh,Richardson,BaroniSchmidt,2006).Szczególnieważna
dlamyśleniawkategoriachodwrotnejinżynieriijestjednakdrugaróżnicamiędzy
postrzeganiemskałyiczłowieka.Dotyczyonaczynników,jakiemogąwywie-
raćwpływnabytyożywioneinieożywioneiprzyczyniaćsiędozachodzących
wnichzmian.Rozmaiteskalnerzeźby,którezdarzanamsiępodziwiać,niesą
wynikiemwewnętrznychintencjiskały,ajedynieskutkiemszlifowania,żłobienia
czywygładzaniapowierzchniskalnejprzezuderzającewniąziarnapiaskunie-
sionegoprzezwiatr.Ludzietakże,bezwątpienia,podlegajązmianompodwpły-
wemczynnikówzewnętrznych-nabywająopaleniznypodczasprzebywaniana
słońcu,łamiąsobiekościnaskutekuderzeniaczykrzywiąsię,jedząckwaśne
ciastorabarbarowe.Ludziejednakzmieniająsiętakżenaskutekczynnikówwe-
wnętrznych,osobowych.Wybieramyokreślonykierunekstudiówniedlatego,że
powiewwiatruskierowałnasdojednegozinstytutównaukowych(choćbywa
pewnieitak),aledlatego,żejestonzgodnyznaszymizainteresowaniamiijak
wierzymy,przyczynisiędonaszegoszczęścia.FritzHeider(1958)definiowałte
siływewnętrznejakoesencjęczłowieka(essenceoftheperson),naktórąskładały
sięzarównostałecharakterystykiosoboweorazdyspozycje,jakiterelatywnie
zmienne,naprzykładmotywyczycele.Wtymujęciupercepcjaczłowiekato
aktywnyproceswnioskowaniaoukrytychintencjachicechach,silniepowiąza-
nyzoceną(Nęcka,2005).Tymczasemfilozoficznezałożeniaklasycznegonurtu
poznaniaspołecznego(socialcognition)-dominującegowostatnichczasach
podejściawpsychologiispołecznej-przedstawiałypoglądzupełnieodwrotny.
WomówieniutychzałożeńMirosławKofta(2005:216)pisał:
Istotapoznaniaspołecznegotoprocesyprzetwarzaniainformacji(anieformowa-
nieogólnychprzekonań).Człowiekpoznajeświatspołecznyzasadniczowtaki
samsposób,jakpoznajeobiektyfizyczne:poznaniemacharakterwielofazowy
(wielopiętrowy)iangażujeprocesypercepcyjne,kategoryzacjęnapływającejin-
formacji,procesypamięciowe,procesyintegrowaniainformacjiorazprocesyin-
ferencyjne(…).
Psychologiaspołecznadługopozostawałapodwpływempsychologiipoznaw-
czej,przejmującodniejuznaniedlaeksperymentówlaboratoryjnych(jakometo-
dybadawczejgwarantującejnajwiększąkontrolę),jakrównieżkoncentracjęna
wewnętrznympoznawczymświeciejednostki(np.Crouchiin.,2010;Fontaine
iin.,2010;Forgas,FiedleriSedikides,2013;SmithiConrey,2009).Podstawowe
13
