Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wyodrębnianymizotoczenia.Wwymiarzejęzykowymtradycyjnieróżnefizycznie
media,jakfalaakustyczna,falaelektromagnetyczna,napięciepowierzchniowe,czy
teżareozolcząstekwpowietrzuprzenosząinformacjęwramachodpowiadających
imsystemówkomunikacji.Składnikamijęzykamogąbyćznakiwformiezwerba-
lizowanej,muzyka,malarstwolubrzeźba,anawetkompozycjezapachowe.Infor-
macjetakiestająsięjednostkamiznaczeniowymiwjęzykuwyrastającymzdanej
kulturyitylkowewnątrzniejzyskujątakistatus.Naprzykładzapachbuddyjskich
kadzidełek,dźwięktybetańskichtrąblubwizerunekBuddysąwdanejsytuacjisło-
wamikomunikującymicharaktermiejscalubosoby,podobniejaksłowawformie
zwerbalizowanej.Wnaszejkulturzenaprzykładskrzydłahusariisąnatychmiast
rozpoznawalnymznakiempolskościookreślonympoluznaczeniowym.Nawet
napisanewformiewyrazównskrzydłahusarii”nadalprzenosząznaczeniaznaku
wizualnego,gdyżjęzykjestnierozerwalniezespolonyzdoświadczeniemipozna-
waniemświata.Czytająctesłowa,dokonujemynatychmiastwizualizacji.
Chcączasemiotykąprzyjąćnajszersządefnicjętekstu,należałobypowiedzieć,
żetekstemjestkażdasekwencjaznakówsystemusemiotycznego[Dobrowolski1992,
s.211].Należyzauważyć,żewtymujęciucałenaszeżyciowedoświadczenieiro-
zumienieświatajestopartena,anawettożsame,przetwarzaniutekstu.Obiekty
istniejącewrzeczywistościfizycznejrównieżfunkcjonująwumyślejakoznaki
semiotyczne.Każdyciągdoświadczeńlubnawetprzypadkowychzdarzeńtworzy
dlaosobyfunkcjonującejwtejrzeczywistościpewnąsekwencjęznaków.Dlatego
teżnaprzykładdwieosobymogąodczytaćdanąsytuacjęzupełnieinaczejpomi-
mowspólnegowniejuczestnictwa.Zatemtedziałanianaznakachsemiotycznych
(któresątożsameznaszymmyśleniem)sątożsamejakościowotakżezczytaniem
iprzetwarzaniemtekstu,wktórymabstrakcyjnesymbolemajązazadaniewywoła-
niewumyśleodbiorcyznakówiłączenieichwsekwencjeznaczeniowe.Nauczając
krytycznegoodbioruitworzeniatekstu(mówionegolubteżpisanego),nauczamy
zatemmyślenia.Wynikaztegorównież,żejakośćicharaktertekstów,któretworzą
doświadczenieczytelnicze(pisane,audialneczyteżmultimedialne),wyznaczawdu-
żymstopniusprawnośćprzetwarzaniaznakówsemiotycznychwprzyszłości,awięc
determinujerodzajmyśleniacharakterystycznydladanejosoby.Pozawerbalne
znakisemiotycznewzbogacająnaszsystemjęzykowy,dodającmutłoznaczeniowe
(sąsamewsobieznakamizinnychkategorii),alewprzypadkudominacjiwarstwy
ikonicznejstanowiązagrożeniedlajęzykazwerbalizowanego.Wsposóbpozornie
paradoksalnyograniczenieprzezichdominacjęjęzykawwarstwiewerbalnej(które
obecniezaczynasięzalewemmediówwokresiepoprzedzającymedukacjęszkolną)
powodujeograniczeniewumiejętnościrozumieniaiinterpretacjitychżeprzeka-
zówwizualnych,gdyżdziecko(późniejszydorosły)nieposiadazasobuaktywnie
używanegosłownictwaniezbędnegodotejinterpretacji.Zalewobrazustajesię
zatemintelektualnączarnądziurąpochłaniającązarównojęzyk,jakteżpotencjal-
neznaczeniatworzącychjąobrazówpoprzezograniczeniesystemujęzykowego
niezbędnegodotworzeniatychznaczeń.
37
