Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Strukturapracy
13
edukacyjnejspołecznejruchliwościodbardziejspołecznieruchliwychzachodnio-
europejskichsystemów,asłabiejodnajbardziejspołecznienieruchomychsyste-
mówpostkomunistycznych.Podczasgdyokresekspansjiedukacyjnejistotnie
zwiększyłsprawiedliwydostępdoszkolnictwawyższegowPolsce,awansspołecz-
nywidzianyzperspektywydługofalowejzmianymiędzypokoleniamijestwciąż
ograniczony.DlamłodychEuropejczykówpochodzącychzbiedniejszychigorzej
wykształconychwarstwspołecznychszansenauzyskaniewyższegowykształcenia
oraznapracęwzawodachdlawysokowykwalifikowanychbiałychkołnierzyków
sąbardzoniskie.Dziejesiętakwewszystkichsystemach,aszczególniewsyste-
machśrodkowoeuropejskich.WPolsceodsetekosóbzwyższymwykształceniem,
którychrodzicemielipodstawowewykształcenie,wynosijedynie6%(czylipozo-
stałe94%osób,którychrodzicemielipodstawowewykształcenie,nigdyniezdoby-
łowyższegowykształcenia).
Wrozdziale3(Pytanieoprywatyzacjęideprywatyzację:epokaekspansjieduka-
cyjnejiepokaimplozjisystemówszkolnictwawyższego)skupiamyuwagęnaproce-
sachkurczeniasiępolskiegosystemuszkolnictwawyższego(awszczególności
sektoraprywatnego)inaichefektach.Procesyzmianbadamyzapomocąnowego
pojęcia-deprywatyzacji,któreokazujesięprzydatnymnarzędziemteoretycznym:
takjaknprywatyzacja”byłaistotnącechąepokiekspansji(1990-2005)systemu
polskiegoszkolnictwawyższego,takndeprywatyzacja”stopniowostajesiępod-
stawowącechąepokiimplozjitegosystemu(2006-2025).Deprywatyzacjajest
procesemwyjątkowymwskaliglobalnej,zachodzącymdziśjedyniewpostko-
munistycznejEuropie,ponieważwyłączniewtejczęściświatamieliśmydoczynie-
niaztrwającymponaddwiedekadyrozwojemprywatnegoszkolnictwawyższego,
zmocnoograniczonymdostępemdoedukacjiwyższejwdekadachpoprzedzają-
cychupadekkomunizmu,orazzespołeczeństwami,któreprzechodząszybszyniż
gdziekolwiekindziejwEuropieprocesstarzeniasię.Wrozdzialetymujmujemy
deprywatyzacjęjakoproceszmieniającyrównowagęmiędzytym,copubliczne,
atym,coprywatne:wpolskimprzypadkutomożliwypowrótdosytuacji,wktórej
wsystemieliczysięprzedewszystkimpubliczneiopartenapodatkachszkolnic-
twowyższe.Natomiastzperspektywyglobalnej,zwyjątkiemEuropy,obecnie
wsiłęrosnądwieagendydotycząceprywatyzacji:corazbardziejuwidaczniająsię
rozwójsektoraprywatnegoorazcorazwiększazależnośćfinansowasektorapu-
blicznegoodopłatzaczesne.
ProceszmianynapoziomiesystemuwPolscedefiniujemyjakoprzechodzenie
wramachczterechkategorii:systemwpełnipubliczny(do1989),systempodwójny
(mieszany)publiczno-prywatny(1990-2005),systemdeprywatyzującysięwokre-
sieprzejściowym(2006-2014oraz,prognostycznie,2015-2024)iwreszciesystem
zdeprywatyzowany,cechującysięmarginalnąroląsektoraprywatnegoorazdomi-
nującąroląpublicznegofinansowania(od2025).TrendwPolscejestwyraźny:
rośniepublicznefinansowanieszkolnictwawyższego,rośnieodsetekstudentów
sektorapublicznegowogólnejliczbiestudentów;systematycznierośnierównież
procentowyudziałstudentów,którychnaukajestopłaconazpodatków.Agenda
