Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10Fenomenzapachuiwęchuwperspektywie
biologii,kulturyinauki
1010Rolazapachuwżyciuczłowieka
101010Węchjakozmysłułatwiającyorientacjęwświecie
Węchnależydonajbardziejpierwotnychzmysłów,zapomocąktórychorga-
nizmyżyweorientująsięwświecie.Ocenytejmożnadokonaćzarównoze
względunaskalęzłożeniaanatomiczno-fizjologicznego,jesttojedynyzmysł,
wktóregoprzypadkupołączenieośrodkowegoukładunerwowegozrecepto-
ramizmysłowymijestbezpośrednie,jakirolęwfilogenezie:ewolucyjnie
późniejszesąodniegowzrokorazsłuch,któreskłonnijesteśmydziś,ocenia-
jąctozantropocentrycznegopunktuwidzeniawłaściwegokulturze,uznawać
zapodstawowezmysłypercepcyjne.Wedługtradycyjnieprzyjmowanegopo-
działunazwierzętamikro-imakrosmatyczne,człowieknależydoistotmikro-
smatycznych,wrażeniazapachowesądlaniegowkonsekwencjimniejważne
niżinne(Kreiner1970:383-384).Uważasię,żedoszłodotegowtejfazie
ewolucji,kiedyludzkiprzodekzostałzmuszonydoprzeniesieniasięzziemi
nadrzewa.Tentrybżyciawymagałzwiększeniamożliwościwzrokowych(do
zwierzątmikrosmatycznychnależądziśpróczczłowiekaprzedewszystkim
zwierzętanadrzewneilatające)iposkutkowałzmniejszeniemuzależnieniaod
powonienia.Umożliwiłotozarazemzmianęwstosunkachmiędzyludzkich,
czyniącczłowiekazdolnymdożyciawspołecznymprzegęszczeniu,bez
uwikłaniawemocjonalnestanyotaczającychgobezpośrednioludzi.Ewo-
lucyjnyrozwójzmysłówprzestrzennych-wzrokuisłuchu-spowodowałteż,
żeczłowiekstałsięzdolnydoplanowania.Zmysłyteumożliwiająbowiemdo-
tarciedowiększejliczbyinformacjipochodzącejzprzestrzeniowiększymza-
sięgu(Hall1976:74-75).Doczynników,którespowodowałyodejścieczło-
wiekaodpoleganianawęchujakozmyśleułatwiającymorientacjęwświecie,
zaliczasięteżudomowieniepsa,któryzastąpiłczłowiekawtropieniuzapa-
chuzwierzyny(Gilbert2010:163).Możnasądzić,żesprzyjałytemuzczasem
teżogólnewarunkiżyciaczłowieka,zapachbowiemszczególnieważnyjest
