Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Rolazapachuwżyciuczłowieka
13
owadówlubuwalniającwreakcjinażerowaniesubstancjelotneatrakcyjne
dlapasożytówswoichagresorów(Harborne1997:78-82,232-233).
Oczywiścieniemożemysięrównaćpodwzględemumiejętnościwęcho-
wychzeświatemzwierzęcym,aleniezawszezdajemysobiesprawę,żewy-
posażenijesteśmypodtymwzględembardziej,niżprzywykliśmyotym
sądzić.Naszzmysłwęchujestwrażliwynaogromnąliczbęzapachów,naj-
częściejmówisięokilkutysiącach,chociaższacujesięjąwliteraturzeprzed-
mioturóżnie:odstuażdoteoretyczniewyliczonejgranicy16milionów
(Wright1972:108;Konopski,Koberda2003:142;Gilbert2010:13-18).Pod
względemprogówwykrywalnościbodźcówwęchludzkiznaczniegórujenad
smakiem(Konopski,Koberda2003:144-145)1.Jesteśmyteżwrażliwinazmia-
nęintensywnościzapachuwszerokichgranicach,adostrzeżenieróżnicjakoś-
ciowychnawetprzyjegoniskimstężeniujestlepszeniżbarwyprzysłabym
oświetleniu(Wright1972:74-75).Pozanasząświadomościąpoddanijesteś-
myteżoddziaływaniomferomonalnym,przyczymprawdopodobnieniedoty-
czytotylkokomunikacjiseksualnej,aleteżoddziaływańmiędzyrodzicami
idziećmi,wgrupachjednopłciowych(m.in.efektsynchronizacjiokresów
menstruacjiwgrupachmieszkającychwspólniedziewcząt,wgrupachmę-
skich-wzbudzaniewzajemnejagresjiwwalceokobiety,wyrażaniedomi-
nacjiiporządkowaniehierarchii)orazoddziaływańspołecznych(np.roz-
różnianieczłonkówwłasnejrodziny,przywiązaniedomiejsca,domu,nawet
kraju)(Konopski,Koberda2003:149-208).Byćmożewęchpełniłbywnaszym
życiuwiększąrolęjakozmysłułatwiającyorientacjęwotoczeniu2,gdybyod
korzystaniazniegonieodzwyczaiłonasżyciewświeciedominacjiinnych
zmysłów,będącychupodstawywiedzynaukowej,kształtującychświado-
mośćimodelekultury.Omożliwościachpoznawaniaprzezczłowiekaświata
przezzapachnieprzesądzaprzecieżwyłączniefizjologicznewyposażenie,za-
leżąoneteżodumiejętnościprzetwarzaniainformacjiikorzystaniaznich
przezmózg.NeurologangielskiOliverSacksopisujeprzypadekczłowieka,
zktórymspotkałsięwswojejpraktycelekarskiej.Jegopacjentczasowodoznał
stanubardzosilnegowzmożeniapercepcjiwęchowej.Odkryłwówczas,że
potrafirozpoznaćpozapachuwszystkichswoichprzyjaciółorazinnych
1Czułośćzmysłuwęchujestwobiektywnejskalibardzoduża,naprzykładsubstancję
zwanąmerkaptanemczłowiekidentyfikujejużwstężeniu4,5·10-14gramanalitrpowietrza
(Kreiner1970:383).
2AveryGilbertprzytaczanaprzykładwynikibadańpokazujących,żeczłowiekbardzo
skuteczniepotrafirozpoznaćswojegopsapozapachujegokoca(prawidłowerozpoznanie
nastąpiłow89%przypadków)icałkiemskutecznieto,jakipatykspośród4pochodzących
zróżnychmiejscgeograficznychzostałwcześniejusuniętyzwąchanychlodów(80%zba-
danychodróżniło5-9parna10).Winnymprzywoływanymeksperymenciezadaniepole-
gającenapodążaniutylkonapodstawiewęchuza10-metrowymślademozapachuczeko-
ladywykonałopoprawnie2/3badanych(Gilbert2010:103-106).
