Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
1.Fenomenzapachuiwęchuwperspektywiebiologii,kulturyinauki
lecztakżerzeki,którepraktyczniestałysięprzepełnionymiściekami(skalę
problemumożeobrazowaćto,żejeszczew1858rokuwLondyniezapach
wmieściebyłtaknieznośny,żepostulowano,byParlamentprzeniósłsięzob-
radamipozamiasto).Zmianiepostawsprzyjałyteżodkryciamedyczne:wy-
krycieodpowiedzialnychzachorobyzarazków,którychroznoszeniuszcze-
gólniesprzyjabrud,odkrycierolicyrkulacjipowietrzadlafunkcjiżyciowych
orazwagidostępupowietrzadoskóry,corazwiększezainteresowanieświata
medycznegoterapeutycznąroląkąpieli,atakżeideologicznyzwrotkutemu,
conaturalne,charakteryzującysentymentalizmiromantyzm.Nowadoktryna
czystości,któraszczególnieradykalnieprzyjętazostaławAmeryce,przy-
niosłakolejnewynalazkiwdziedziniehigienypublicznejiintymnej,takie
jak:natrysk,instalacjewodno-kanalizacyjne,dezodoranty.Wprzeludnionych
miastacheuropejskichstosowanorozlicznestrategiedezodoryzacji:bruko-
wanie,wietrzenie,drenowanie,dezynfekowaniefekaliów.Stopniowouru-
chamianokampanieedukacyjne.Czystośćzaczęłauosabiaćnowoczesność
ipostęp.Rozwijającejsięnietolerancjizapachówprzykrychtowarzyszyła
wzachodniejkulturzeeuropejskiejzmianapreferencjidotyczącychzapachów
pożądanych:silnezapachyperfumpochodzeniazwierzęcegoprzestałyucho-
dzićzaeleganckie,zastąpiłyjedelikatne,kwiatowe,będącewharmoniizna-
turązapachy,którestawałysięczęściąrytuałuhigienycielesnejiźródłemnar-
cystycznejsatysfakcji.PodkoniecXIXwiekuzaczęłasięintensywnierozwijać
branżamydlarska,ajednocześniereklamowa,któraodegrałaniemałąrolę
wgenerowaniuspołecznychlękówprzedujawnianiemprzezciałonatural-
nychzapachów(chociażbysukcessłynnejkampaniiListerine,któraspowodo-
wałapowszechnąobsesjęnapunkciestygmatyzującegonieświeżegozapachu
zust)iwupowszechnianiuwizerunkuciałaemitującegomiastnaturalnych
delikatne,świeżezapachyprzyrody(Corbin1998;Ashenburg2009;Classen,
Howes,Synnott2010:13-92,182-186).
Przedstawiającrolęzapachuwkulturzeiżyciuspołecznym,niemożna
pominąćjegoznaczeniawsymboliceipowszechnychwyobrażeniach,przede
wszystkimjakoczynnikaidentyfikującegoimarginalizującegogrupyspołecz-
ne.Zapachwwielukulturachczęstoodgrywałrolęwstygmatyzowaniuob-
cychitych,którzyuważanibylizamniejwartościowych.Wistocieróżnice
wzapachuciałludzinależącychdoobcychgrupetnicznych,związanecza-
semztypemodżywianiaczyzwyczajamihigienicznymi,mogąbyćprzezdaną
społecznośćzauważalneizapachtenzawszeklasyfikowanyjestjakogorszy
lubniepożądany.Europejczycymogąpodtymwzględembyćprzedmiotemta-
kiejsamejawersjiinnychras,jakąskłonnisąztegopowodudonichżywić
(Porteous2006:92-93;Classen,Howes,Synnott2010:168-169).Jednak
wprzypisywaniuinnymspecyficznegozapachunależyteżwidziećwyrazmo-
