Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1.Fenomenzapachuiwęchuwperspektywiebiologii,kulturyinauki
dlawspółczesnegoczłowiekaskrajne.Życiustarożytnychzapachtowarzyszył
nieodłącznie,przyczymczynilioniużytekzzapachówprzyjemnychwspo-
sóbtrudnydziśdowyobrażenia.Perfumowanonietylkociało-różnymiza-
pachamiróżnejegoczęści-leczwbogatszychdomachnawetpotrawyiwino
spożywanewczasieuczt,ściany,podłogi,nawetzwierzętadomowe.Zapach
pełniłfunkcjenietylkoestetyczne,aleiodstraszającegryzonieorazmasku-
jące:spryskiwanonimnaprzykładamfiteatry,byzwalczyćodórciałazgro-
madzonychtamludziizapachkrwizabijanychnascenie.Jużwtedyukształ-
towałysięstereotypyzapachowedotycząceludzi:bogatymprzypisywano
miłyzapachzpowoduichstatususpołecznego,biednym-nieprzyjemny.Ko-
bietymiałogólniecechowaćzapachbrzydki,wopozycjidomężczyzn,którym
właściwybyłzapachprzyjemny.Jednakmłodymiatrakcyjnymkobietom
przypisywanomimotozapachładny,szczególnieprzykryzaś-starymipro-
stytutkom.Zapachwrozumieniustarożytnychmiałwłaściwościleczące.
Girlandazróżbyłaśrodkiemuśmierzającymbóległowy,perfumy,aplikowa-
nebezpośrednionarany,miałyjegoić(cechyterapeutyczneprzypisujesię
zapachowidodzisiaj,alearomaterapianiemajużtakHbezpośredniego”
charakteru).Słodki,miłyzapachnieśmiertelnościbyłatrybutembogów.
Średniowieczeprzyniosłozmianępostawywobeczapachu.Perfumowa-
niesięstałosięluksusemnieprzystojącymchrześcijaninowi.Wieleosóbna-
wetodmawiałomyciasię,zdumąobnoszącsięzzapachembruduipotujako
Hprzydzielonym”człowiekowiprzezStwórcę.Dyskursozapachuprzeniósł
sięjednaknapoleteologiczne,naktórymkontrastowanowjegokategoriach
dobroizło,inaktórymstałsięswoistąkategoriąteologiczną(Classen2006b).
IdeaHzapachuświętości”-fizycznieodczuwanegoprzyjemnego,słodkiego
zapachu,którybyłjawnymdowodemświętościczłowiekaiujawniałsię
wszczególnościpojegośmierci,utrzymującsiępomimoupływuczasu(miało
gonaprzykładzachowaćciałośw.Izydoraekshumowaneniemal500latpo
jegośmierci)-kontrastowanabyłazesmrodemzłaidiabła.Życiecodzienne
toczyłosięwtymczasieiwczasachpóźniejszych,ażdorewolucjiprze-
mysłowej,wniewyobrażalnieprzykrymodorze,którywmiastachpowo-
dowałozwiększającesięprzegęszczenieinieczystościorganiczne.Byłonto-
lerowanyjakonieodłącznyskładnikżycia.Przykryzapachwypełniałdomy,
wktórychzwierzętaczęstokroćmieszkałyrazemzwłaścicielami,iwktórych
nierzadkosięzałatwiano(zapachurynyiekskrementówbyłdokuczliwynawet
wWersalu).Zdrugiejstronypróbowanoprzypomocyróżnycharomatycz-
nychśrodkówprzełamaćteprzykrewrażenia,domostwobyłowięcmiejscem,
wktórymkrólowałamieszaninaskrajnych,znoszącychsięwoni.Ambiwa-
lentnepostawyśredniowieczawobeczapachuzarysowujączasydżumy.Po-
wszechnybyłwówczaspogląd,żewywołujejeodórrozkładu,azakażenie
