Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
1.Fenomenzapachuiwęchuwperspektywiebiologii,kulturyinauki
Przyglądającsiębliżejnajbardziejwspółczesnymobszaromkulturowej
obecnościzapachuwżyciuspołecznym,trzebateżzwrócićuwagęnajegorolę
estetyzującążyciecodzienne.Niejestto,coprawda,nowośćnaszychczasów,
alenanaszychoczachzmieniasiędziśparadygmatolfaktorycznywtejdzie-
dzinie,przedewszystkimwkontekściekomercyjnymiwścisłympowiązaniu
zapachuzfunkcjąmarketingową.
Wpołowielat50.XXwiekuwynalezionochromatografgazowy,urządze-
nie,zapomocąktóregomożnazanalizowaćskładchemicznydowolnejmie-
szaninygazów.Odlat70.wlaboratoriachpowszechniestosujesięzautoma-
tyzowanepołączenietegourządzeniazespektrometremmas,którypozwala
naostatecznąidentyfikacjęcząsteczeksubstancji.Wefekciemożliwajestdziś
precyzyjnaanalizaskładuchemicznegokażdejsubstancjilotnejiwykrycie
składnikówchemicznychodpowiedzialnychzawszelkizapach.Jednocześnie
możliwestałosięsztuczneodtwarzaniezapachównaturalnych.Aromatyzo-
waniestałosięiłatwiejsze,idużotańsze.Sztucznezapachywykorzystujesię,
produkującśrodkikosmetologiczneiśrodkiczystości,którezgodniebudują
obrazrzeczywistościnietylkouwolnionejodniepożądanychzapachówciał
ipomieszczeń,alelepszejjeszczeniżneutralna.Sąonetakżepowszechnie
wykorzystywanedonadawaniasmakuizapachuproduktomspożywczym,
atakżewłaściwiedowolnejrzeczy,którastajesiętowaremrynkowym.Sprze-
dawaniejestdziśsztuką,którejtowarzyszymarketingonieznanejwcześniej
skali,korzystającyzpodstawnaukowychpsychologii.Azniejwynika,żeza-
pachjestwaloremproduktuwpływającymnasądyonimpotencjalnegona-
bywcyiprzekonującymdojegowartości.Komponentysmakowo-zapachowe,
któresądziśnadawaneproduktom,nietylkoodtwarzająaromatynaturalne,
alesąnawetreklamowanejakolepszeodnich,takie,przyktórychtonaturalne
stająsięniemalimitacją(Hwięcejorzechakokosowegoniżworzechukoko-
sowym”).Niektóre,jakcharakterystycznyposmakcoca-coli,niemająwnatu-
rzeodpowiedników,inne,jakwanilia,sąznanewspółcześniewłaściwietylko
wpostacisyntetycznej.Naszeczasywyróżnianiewątpliwieto,żedominantą
zapachowążyciajestzapachsztucznyidecydująotymproduktyprze-
mysłowe.Ozmianachwtymzakresieprzekonujeankieta,wktórejpytanolu-
dziozapachywywołującewnichuczucienostalgii.Oiledlaosóburodzonych
wlatach20.XXwiekubyłytoprzedewszystkimzapachynatury:kwiatów,
trawy,różczysosny,respondenciurodzeniwlatach70.zatakieuważalina
przykładzapachpudrudladzieci,kuleknaftalinowych,olejkudoopalania
czyflamastrów(Hirsch2006).Zinnychbadańwynika,żejużnapoczątkulat
80.bardziejrozpoznawalnebyłytakiezapachy,jakzapachkredekczygumy
dożuciakonkretnegoproducentaniżzapachkawyczycytryny(Classen,
Howes,Synnott2010:203),dalej-żeludziewychowaninasztucznychowo-
