Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
15
zpremedytacjąwyniszczonejprzezokupanta,zezrujnowanąinfrastrukturąkul-
turalną,zostaładecyzją„Jałty”państwemsatelickimZwiązkuSocjalistycznych
RepublikRadzieckich.Wtenotosposóbwkulturzepolskiejotworzyłsięnowy
rozdział,którymożnanazwaćkulturąkolektywizmu5,wktórymstaranosięupo-
wszechniaćkulturę„socjalistyczną”ijednocześnierealizowaćideękolektywizmu
narzuconąPolakomwrazznowymsystememspołeczno-politycznym.Napytania,
jakiewPRLpojawiałysiękoncepcjeteoretyczneowegoupowszechnianiaijakie
praktycznewymiaryonoprzybierało,staramsięodpowiedziećwkolejnejczęści
tejksiążki.Jednocześnietrochęmiejscapoświęcamjednemuzelementówkultury,
jakimsąwzoryaktywnościkulturalnej(uczestnictwawkulturze),starającsięscha-
rakteryzowaćte,którezostałyukształtowanewokresiePRL.
Kolejnąpartięksiążkipoświęciłemnaprzedstawienie,wmoimprzekonaniu,bar-
dzointeresującegozjawiskawkulturze,jakiesiępojawiłowzwiązkuześcieraniem
sięwspomnianejideikolektywizmuzekspansywniewkraczającą,jeszczewPRL,
ideąindywidualizmu,którejprzyjęciepowodujeradykalnezmianynietylkowpo-
strzeganiu,definiowaniukultury,aleprzedewszystkimwzachowaniachludzi.Tym
zjawiskiemsąkoncepcjeanimacjikultury,którympoświęcamsporomiejsca.
Wostatniejczęściksiążkiopisujęofertę,amożelepiejnacisksupermarketu
kultury,czylidominującejideikulturyindywidualizmuikonsumeryzmu6.Część
5Ideologiakolektywizmuzakładanadrzędnośćinteresówzbiorowościnadinteresamiposzczegól-
nychjednostek.WSłownikuSocjologicznymczytamy:„Kolektywizm–antyindywidualistycznaideolo-
giaiuzasadnianyprzezniąsposóbdziałania,polegającynakontrolowaniuwszystkichdziedzinżycia
jednostkiprzezspołeczeństwo,takżenawspólnejpracygrupyludzi(kolektywu)wimięwspólnych
celówiwartościorazdlawspólnegodobra.Wpaństwachsocjalistycznychzasadakolektywizmuobej-
mowałaspołecznąwłasnośćśrodkówprodukcji,społecznewytwarzanieorazspołecznypodziałdóbr”
(OlechnickiiZałęcki,1999,s.96).
6Indywidualizmjestopozycyjnąwobeckolektywizmuideologią,która„głosinadrzędnośćjedno-
steknadzbiorowościąipostulujenadanieimmożliwościsamodzielnegowybieraniacelówiśrodków
doichrealizacji.Celetemogąbyćzarównosprzeczne,jakizbieżnezcelamiiinteresamipozostałych
jednostek,jednakżedlaindywidualistyniematożadnegoznaczenia–najważniejsze,bybyłyonewy-
znaczoneprzezkażdegozosobna”(Belczewski,2007).Politolodzydodają,że:„Cechąwyróżniającą
indywidualizmujestwtymrozumieniuprymatwolijednostki(jejpraw,potrzeb,interesów)nadwolą/
interesemspołecznym.Podstawąwięzispołecznychjestkontrakt,natomiastsamospołeczeństwojest
zregułypojmowanejakozbiórjednostek.Celemorganizacjispołecznejtypuindywidualistycznego
jestprzedewszystkimochronawolnościjednostkiprzedingerencjązestronyinnychjednosteklub
instytucji”(Antoszewski,Herbut,1999,s.175–176).ZkoleiMagdalenaŚrodapisze,żeterminindy-
widualizm:„służyzarównojakookreśleniedlapewnegotypupostaw,sposobówżycia,stosunkudo
wartości,jakinazwadlaokreślonychteorii.Wpierwszymwypadkuindywidualizmtoskoncentro-
wanienasobie,nabudowaniuwłasnejtożsamości,nawłasnychcechachiwartościach,niekoniecznie
egoistycznych,częstoperfekcjonistycznychlubzwiązanychzsamorealizacją.Wwypadkudrugimin-
dywidualizmtorodzajteoriipolitycznej,socjologicznejlubmetafizycznej,zgodniezktórąjednostka
stanowipodstawowąkategoriębytu,niezależnącałośćtaką,żekażdainnacałośćwiększaniżonajest
jedyniezbioremjednostek”(Środa,2003,s.19).Wtejksiążceterminuindywidualizmużywamwzna-
czeniurozumianymprzezpolitologów.
