Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
13
komunikowaniasięzinnymispozaspołecznościlokalnej,znaturyrzeczykreowały
innedobra,innewytworykultury,któreimplikowałyróżniącesięodklaswyższych
zachowania.
Wspołeczeństwachtworzącychorganizmypaństwowe,wktórychprzezwieki
władzęsprawowaływarstwywyższe,narastałopoczucie,żetowłaśnieonewpew-
nymsensiesą„właścicielami”własnejkultury,powstawałaonabowiemdziękiich
aktywności.Częstoową„własność”wykorzystywaliinstrumentalniedlaswoichce-
lów–naprzykładwychowawczych,wskazując„właściwy”sposóbżyciapoddanym.
Służyłotozdobyciuichprzychylności,podtrzymaniuwysokiegoprestiżuwładzy
itp.Innymisłowy,przedstawicieletychwarstw–jakodystrybutorzydóbrkultury
–decydowali,któreznichmożnaudostępniaćinnym,aktórychnie,comożnapo-
kazać„plebsowi”,acotylkoelicie,wczymmożeuczestniczyć„plebs”,„gawiedź”,
awczymtylkowysokourodzeni.Decydowalioupowszechnianiuwłasnejkultury,
przezcorozumiemintencjonalnieorganizowanądziałalnośćsłużącąkształtowa-
niupozytywnychpostawwobeceksponowanychwzorówiwartościkulturowych.
Staramsięwtejksiążcewskrótowejformiepokazaćprzykładytakrozumianego
upowszechniania4.
Ważnąrolęwrozwojukulturyodegrałytakżeepokowewydarzeniawstrząsające
życiemkontynentu.Wmiarędemokratyzacjiżyciaspołecznego,doczegoniewąt-
pliwieprzyczyniłasięrewolucjafrancuskaz1789roku,wEuropie,wtymrównież
wPolsce,zmieniałsiękształtżyciaspołeczno-politycznego,gospodarkiioczywi-
ściekultury.Powolinastępowałzmierzchkulturyfeudalnejinadchodziłanowa
epoka–epokarodzącegosiękapitalizmu,awświatkulturywielezmianwniosła
rewolucjaprzemysłowa,pociągającazasobągwałtownezmianytechniczne,eko-
nomiczneispołecznezwiązanezpowstawaniemwielkiegoprzemysłufabrycznego.
Wsferzespołeczno-ekonomicznejprzemianytepolegałynaodejściuodprodukcji
rękodzielniczejnarzeczprodukcjimaszynowej,naprzejściuodgospodarkiopartej
natradycjiirutyniedogospodarkidynamicznejpodlegającejciągłymzmianom,
odspołeczeństwaoprzewadzeludnościwiejskiejdospołeczeństwapracującego
pozarolnictwem.Przystosowaniesiędotychzmianwymagałooduczestniczących
wnichludzizdobywanianowychkwalifikacji.Abymócpracowaćwnowychwiel-
kichfabrykach,przyszlipracownicymusielipodjąćedukacjęizdobywaćnietylko
4Przezterminupowszechnianiekulturyrozumiempopularyzowanieideiiumożliwianieszero-
kiejpublicznościkontaktówzdziełamikulturywysokiej,atakżeoddziaływaniasłużącekształtowa-
niuirozwijaniupotrzebizainteresowańkulturalnychpojedynczychosóbimałychgrupspołecznych.
Jesttoujęciezbieżnezklasycznymokreśleniemupowszechnianiasztuki–takzwanychtrzech„U”
(udostępnienie,uprzystępnianieiupowszechnianie)autorstwaStefanaSzumana.Autorpisał:„upo-
wszechnianiesztukipoleganazbliżaniujejszerokimmasomspołeczeństwa,zarównoprzezudostęp-
nianielicznychnajlepszychdziełsztukiwieluodbiorcom,jakteżuczynienieichprzystępnymi,co
powinnowrezultacierozwinąćumiłowaniesztuki,umiejętnośćradowaniasięnią,rozumieniajejoraz
zapotrzebowanienaniąucorazszerszejrzeszyodbiorców”(Szuman,1962,s.29–30).
