Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŹródłateoriinapięciaRobertaAgnew
17
zdefiniowanychzamierzeńczyteżzainteresowań,przybierającychformęusank-
cjonowanychcelówdlawszystkichlubróżnieumiejscowionychczłonkówspo-
łeczeństwa.Tworząchierarchięwartości,stanowiąpunktodniesieniaiaspiracji
życiowych.Drugielementstrukturykulturowejtousankcjonowaneobyczajowo
lubprawniesposobyosiąganiaowychcelów.Dążeniakulturoweizinstytucjona-
lizowanenormykształtującespektrumzachowańdominującychniemusząbyć
zesobąściślepowiązane,ponieważkulturowapresjanapewneosiągnięciamoże
ulegaćzmianie.Innymisłowypragnienieosiągnięciakulturowousankcjonowa-
negocelumożeuniezależnićsięodzinstytucjonalizowanychmetodzmierzania
doniego(Cataño,2006;Pawnik,2004;Szczęsny,2003;Urban,1997).
WswojejteoriiMertonwyróżniłpięćtypówadaptacji(dewiacji)dosytuacji
dysfunkcjizachodzącejmiędzyspołecznieakceptowanymicelamiiwartościami
azinstytucjonalizowanymiśrodkamisłużącymidoichrealizacji.Sąto:konfor-
mizm,innowacja,rytualizm,wycofanieorazbunt.Konformizm(conformity)to
akceptacjacelówkulturowychiśrodkówsłużącychdoichrealizacji.Jednostka
dążydoosiągnięciasukcesu,przestrzegającregułgry.Jegowyznacznikiemjest
pozycjaspołeczna,zktórąwiążesiępieniądz.BarbaraSzacka(2003,s.168)
wskazuje,żentakrozumianykonformizmmożemiećróżnepostacie,gdyżróżne
mogąbyćmotywyskłaniającedopostępowaniazgodnegoznormami.Postę-
powanietakiemożewynikaćztego,żedanenormyuznawanesązasłuszne,
sprawiedliweidobre.Kiedyindziejnormymogąbyćprzestrzegane,ponieważza
właściweuznawanejestsamoichprzestrzeganie.Iwreszciekonformizmmoże
występowaćwpostaciprzestrzeganianormwyłączniedla»świętegospokoju«
izlękuprzedkarą,coczęstonosimianooportunizmu”.
Zkoleiinnowacja(innovation)rozumianajestjakodążeniedoosiągnięcia
kulturowousankcjonowanychcelówprzywykorzystaniutychzabronionych
inieetycznych.Jednostkadążydorealizacjitychsamychdążeńiwartości,ale
odrzucakonformistyczneśrodkiprowadzącedoichosiągnięcia.Reakcjain-
nowacyjnazachodziwtedy,gdyosobaakceptujekulturowynacisknawyczyn
bezudziałunorm,którekierująsposobamijegorealizacji(Sztompka,2002;
Kuraciński,2007).Rytualizm(ritualism)natomiasttoodrzuceniecelówwy-
znaczonychprzezkulturęprzyjednoczesnejakceptacjinormpostępowania.
Jesttoznacznaredukcjalubrezygnacjazaspiracjidożyciowegosukcesuprzy
jednoczesnymtrzymaniusięnormpostępowania.Rytualistanierobikariery,
lubistabilizację,rezygnujezambicji.Wycofanie(retreatism)oznaczaodrzucenie
