Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
znaczenieniedoceniane–możemymówićjedynieoludziach,którzy
zjawiskoto„odkrylibardziejniżinni”(Selye,1956,s.5).„Odkryć
nieoznaczadostrzec,aleodsłonićwystarczająco,bywielumogło
cośzobaczyćiwidziałotojużzawsze”(Selye,1956,s.38).Selye
uważał,żejeśliudałomusięwżyciucokolwiekosiągnąć,towłaśnie
lepszezrozumieniestresu(Selye,1979a).
Jakolekarzendokrynologzaintrygowanybyłfaktem,żepacjenci
cierpiącynawieleróżnychchoróbmielirównocześniecałyszereg
podobnychobjawów,niezależnieodschorzenia.Leczenie
koncentrowałosięzazwyczajnatychspecyficznychprzejawach
choroby,jednakSelye(1956)zacząłsięzastanawiać,czynieistnieje
właśniejakaśniespecyficznareakcja,charakterystycznapoprostu
dla„byciachorym”.W1936rokuwtekścieopublikowanym
nałamach„Nature”opisałwynikieksperymentównadszczurami,
którepoddanebyłydziałaniu„szkodliwychczynników”(nocuous
agents),takichjakm.in.:ekspozycjanazimno,iniekcjetoksycznych
substancjiczywymuszonynadmiernywysiłekfizyczny
iwyczerpanie.Niezależnieodrodzajuczynnikauszczurów
pojawiałysiępodobnereakcjefizjologiczne,coskłoniłobadacza
dozaproponowaniakoncepcjiGeneralAdaptationSyndrome(GAS)
–ogólnegozespołuadaptacyjnego(Selye,1936).Podzielił
gonatrzyfazy.Pierwszą,najlepiejzbadaną,nazwałstadiumreakcji
alarmowej,kiedytoorganizmsilniereagujenapojawieniesię
obcegoczynnika.Wczasienastępnejfazy–stadiumodporności
–reakcjeorganizmupozorniewracajądonormy,jednakjegozasoby
zostałynaruszoneiorganizmmożeniebyćzdolnydoskutecznego
radzeniasobieznowymstresorem.Wostatniejfazie–stadium
wyczerpania–rośnieaktywnośćgruczołówdokrewnych,
azwiększonypoziomkortyzoluwpływanaukłady(odpornościowy,
trawienny,krążeniaitd.),comożedoprowadzićdośmierci
(Włodawiec,2010).
NazwęzespołuSelye(1956)tłumaczyłtak,żesłowo„ogólność”
dotyczywpływuszkodliwychczynnikównacałośćlubprzynajmniej
rozległeczęściorganizmu,„adaptacyjność”wiążesięzobronnym
charakteremreakcji,a„zespół”(„syndrom”)odnosisiędofaktu,
żeposzczególneichprzejawypojawiałysięwskoordynowany,
anawetdopewnegostopniazależnyodsiebiesposób.Początkowo
badacznieposługiwałsięwięcwłaściwieterminem„stres”;miało
tozmienićsiędopierobezpośredniopodrugiejwojnieświatowej.
WedługNewtona(1995)towłaśnieopisyipróbyinterpretacji
