Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Podejściadodefiniowaniaodpowiedzialności
17
nizacje,przedsiębiorstwa.Utożsamianajestonazespołecznąodpowiedzialnością
biznesu.
K.Sośnickiwyróżniaodpowiedzialność:fizyczną,psychicznąimoralną.Od-
powiedzialnośćfizycznatoodpowiedzialnośćzawykonanieczynu,psychologiczna
pojawiasię,gdynegatywnedziałaniewypływazcechcharakterujednostki,nato-
miastodpowiedzialnośćmoralnadotyczysytuacjipotencjalnych.Wrażliwymoral-
nie,zdolnydosamokontroliczłowiekczujesięodpowiedzialnyjużzasamowy-
obrażeniesobiejakiejśsytuacji.Odwołujesięprzytymdoswojegosumienia22.
Wliteraturzemożnasięrównieżspotkaćzpodziałemodpowiedzialnościnaod-
powiedzialnośćnegatywnąipozytywną.Odpowiedzialnośćnegatywnadostrzegazło
wyrządzonewprzeszłościinakazujewzięciezanieodpowiedzialności.Toinaczej
odpowiedzialnośćretrospektywnadotyczącazdarzeńprzeszłych.Charakterystycz-
nedlaniejsą:wyrzutysumienia,żal,wstyd,poczuciewiny23.Odpowiedzialność
pozytywna,zwanateżperspektywiczną,patrzywprzyszłość„iukazujeczłowie-
kowizdanenaniegodobro.Rodzącesiętupoczucieodpowiedzialnościniemajuż
poczuciawiny,leczjestudzielającymmocypoczuciemwłasnegozadania,własnej
godnościiistotności”24.
Wliteraturzemożnasięspotkaćzpodziałemodpowiedzialnościnaodpowie-
dzialnośćnaturalną(rodzicazadziecko),narzuconą(prawem),wymuszoną(np.ocze-
kiwaniamispołecznymi)ikontraktową(wynikającązprzyjęciaumowy).
Odpowiedzialnośćmożnarozpatrywaćwznaczeniuosobowym-jakoodpo-
wiedzialnośćczłowiekawobecczłowieka,człowiekazarzecz,bądźogólnym(uni-
wersalnym)-jakoodpowiedzialnośćczłowiekazaświatrodzinny,zawodowy,
społecznościlokalnej,gospodarczy,zawydarzenia,warunkiżycia25.Podmiotem
odpowiedzialnościogólnej,moralnej,prawnej,finansowej,społecznejmożebyć
przedsiębiorstwo.WedługK.Davisaspołecznaodpowiedzialnośćdanegoprzed-
siębiorstwamusibyćproporcjonalnadojegospołecznejsiły(tzw.żelaznazasada
odpowiedzialności-ironlawofresponsibility).Wpraktyceoznaczato,żepodmiot
mającydużywpływnaspołeczeństwomawiększeobowiązkiwzględemniegoipo-
nosizarazemznaczniewiększąodpowiedzialność26.
Należyzauważyć,żeuznaniefirmzapodmiotyodpowiedzialnemoralniejest
niezbędnedo„utrzymania”odpowiedzialnościindywidualnej.Odrzucenieodpo-
wiedzialnościprzedsiębiorstwa,któretworzyzespółludzipodejmującychwspólne
działania,oznaczałobyzwolnieniejednostekwnimpracującychzodpowiedzialno-
ścizato,czegowspólniedokonały,iograniczałobyichodpowiedzialnośćwyłącz-
22K.Sośnicki,Teoriaśrodkówwychowania,NaszaKsięgarnia,Warszawa1973,s.83-85.
23
B.Niećko-Bukowska,Perspektywyujęciaodpowiedzialności,„InvestigationesLinguisticae”,
vol.XVI,grudzień2008,s.133.
24J.Filek,Filozofiaodpowiedzialności…,s.12.
25J.Filek,Odpowiedzialność…,s.4.
26K.Davis,Businesshorizon1975–Fivepropositionsforsocialresponsibility,[w:]A.B.Carroll,
ManagingCorporateSocialResposibility,Little,BrownandCompany,Boston1977,s.46-51.
