Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dlabadaczyszczególnieinteresującesąfazyintensywnychiwielokie-
runkowychzmianwmotoryceludzkiej,awśródnich–progresywnafaza
rozwojuruchowegowontogenezieczłowiekaprzypadającanaokresdzieciń-
stwaimłodości.
Przezpojęcierozwojuontogenetycznego(osobniczego)człowiekaro-
zumiemyściślezesobąpowiązaneinieodwracalne(lubtrudnoodwracalne
wnormalnychwarunkach)zmiany,jakimpodlegaorganizmczłowieka
wokresieodzapłodnieniadośmierci(Wolański1975).Związanyjeston
zwielomaukierunkowanymi,występującymiwodpowiednimczasieikolej-
nościprocesami.Przekształceniarozwojowepowodowanesąprzezprocesy
wzrastania,różnicowaniaidojrzewania(Young1978;Wolański1983).
Wzrastanieobejmujezmianęwielkościorganizmujakocałości,jegowymia-
rówimasy,jestefektempomnażanialiczbykomórek.Różnicowaniejest
wyrazemdoskonaleniastruktury,zmianproporcjiorganizmu,natomiastdoj-
rzewanieprzejawiasięwdoskonaleniufunkcjiposzczególnychukładów
inarządów(Denisiuk,Milicerowa1969;Drozdowski1984;Kopczyńska-
Sikorska1986;Ignasiak1988).
Rozwójczłowiekaprzebiegawbezpośredniejkonfrontacjiześrodowi-
skiemzewnętrznym,przyczymoddziaływanietonastępujedwukierunkowo,
copowodujezmianyzarównoworganizmieczłowieka,jakiwotoczeniu.
Mającnawzględziepowyższe,rozwójmożnatraktowaćjakostałyproces
przystosowywaniasiędowarunkówśrodowiskawzwiązkuzezmianami,
którymwrazzupływemczasuulegastrukturaiwłaściwościśrodowiskawe-
wnętrznegoorganizmuczłowieka(Wolański1975).
ProwadzonewPolsceinaświecieobserwacjerozwojufizycznegodzie-
ciimłodzieżypozwoliłyrzetelnieopisaćkolejnefazypowiększaniasięwy-
miarówizmianyproporcjiciała,jakrównieżustalićczasisekwencjęskoków
pokwitaniowychgłównychparametrówstrukturymorfologicznej(Bocheń-
ska,Chrzanowska1993;Chrzanowskaiwsp.1992;A.Mleczko,M.Mleczko
1994).
Ocenagenetycznychuwarunkowańzdolnościmotorycznychjestzwielu
powodówbardziejskomplikowana.Nazdolnościmotoryczneskładająsię
bowiemkompleksycechsomatycznychifunkcjonalnychoróżnymudziale
ipowiązaniach,podlegającychwróżnymstopniukontroligenetycznej(Szo-
pa1992).
Spośródczynnikówśrodowiskowychwarunkującychtrybżycia,aprzez
tomającychpośredniwpływnaprzebiegprocesówrozwojowych,najczęściej
rozpatrujesię:miejscezamieszkania(region,wielkośćosiedla,standegrada-
cjiśrodowiska)orazstatusspołeczno-ekonomicznyrodziny(wykształcenie
izawódrodziców,liczbadzieciwrodzinie,dochódnaosobę,warunki
mieszkaniowe).
Wynikiprzeprowadzonychbadańpotwierdzajądużeznaczeniedla
przebieguitempawzrastaniadzieciimłodzieżyczynnikówspołeczno-
6
