Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Teoretycznoprawnaanalizapojęciauzasadniania
sprawąprocesówglobalizacji.Kulturaprawna,azaniąsystemyprawnezmieniająsię.
Ewoluująonewkierunkudemokratycznego,responsywnegoinegocjacyjnegorozwią-
zywaniakonfliktówspołecznych,gdyżlegitymacjawynikłajedyniezsiłyprawomoc-
nościuzasadnionejtetycznieprzestajebyćwystarczającawsystemachwładzyrozpro-
szonej(multicentryzm).
3.Uzasadnienieaparadygmatprocesustosowaniaprawa
Wjęzykuprawniczymzauzasadnienieuznajesięprzedstawienieokreślonegozbio-
ruargumentównapoparcieokreślonejtezy.Takrozumianeuzasadnieniestajesięsyno-
nimemargumentacji(chociażjestbardziejustrukturalizowane)iniewymagaokreślonej
formyprzekazu(np.jedyniekanałupisemnego).
Pragmatycznieuzasadnieniejestwypowiedziąmającąnaceluprzekonanieokre-
ślonego(lubabstrakcyjnego)adresataopewnychsądach.Wyodrębnianieprocesuuza-
sadnieniatwierdzeńjakoprocesulogicznegoodjegozmiennychnaturypsychologicznej
jestkolejnymzałożeniemjedynieUmodelowym”
,potrzebnymdoanalizyrelacjimiędzy
omawianymipojęciami.
Zistotyuzasadnieniawwymiarzelogicznymipsychologicznymwynikaichwza-
jemnepowiązanie.Wartozauważyć,żewybórkonkretnegosposobuuzasadnianiato
wistociewybórstyluargumentacyjnego,którymożezawieraćjedynieelementynatury
strictelogicznej(preferowanewformalnym,pozytywnymuprawianiujurysprudencji,
napodstawiegłówniefilozofiianalitycznej),jakiwłaśnieowekomponentyretoryczno-
-psychologiczne,nastawionenaargumentacyjnezwycięstwowsporze.
Uzasadnieniemożebyćtakżepojmowanezewnętrznieiwówczasstajesięprze-
dłużeniemargumentacjiczyteżnazwąrównoznacznąznazwąUargumentacja”.Polega
nawolicjonalnymzamiarzeprzekonaniaadresataowłasnychargumentach.Celjestza-
tempragmatyczny:zmianaukładu(wsferzepsychicznej)odbiorcy.Zkoleiuzasadnienie
wewnętrznedotyczyargumentacjisamegopodmiotupodejmującegookreślonądecyzję
wprocesiedecyzyjnym.Oileuzasadnieniezewnętrznebędziesiępojawiałoincyden-
talniewprocesiestosowaniaprawa,przedewszystkimnaetapachjegodecyzyjności,
otyleuzasadnieniewewnętrznezwiązanejestzwyszczególnianymczasempojęciem
intrasubiektywnegodyskursuargumentacyjnegoegzegety,cotymrazemrozszerzam
opojęciepodmiotudecyzyjnego.Uzasadnieniewewnętrznetouzasadnieniewłasnego
sąduotreściokreślonejregułypostępowania.Wtakim,intrasubiektywnymujęciuuza-
sadnieniestajesięnawetjakimśsynonimemusprawiedliwienia,nacozwróciłuwagę
J.Stelmach
9
.Cowówczasważne,uzasadnieniezbliżasięzwykazaniapragmatycznej
zgodnościzokreślonąprocedurądosferyaksjologiilubetyki.
Podkreślamtobardzowyraźnie,gdyżzformalistycznymstosowaniemprawa
mamydoczynieniawsytuacjipodstawoworozumianejnormatywności.Uzasadnienie
jestsłusznewsytuacji,gdyodpowiadazgodniewykazaniutrafnościprzywołanianor-
myprawnej(bronidecyzjiwalidacyjnej),właściwejjejinterpretacji(decyzjawykładni,
interpretacyjna)orazzawieraargumentyzajejzastosowaniem,czylipodsumowujecałą
9
Por.J.Stelmach,Typyuzasadniania…,s.46.
49
