Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
AndrzejPankowicz
jestutożsamićnasząprzeszłość.Historiaziemrumuńskichjesttegonajlepszym
przykładem.Dackośćirzymskośćtegoobszarupostrzeganesąjakopodstawowe,
żebyniepowiedziećjedyneczynnikikonstytutywnedecydująceopowstaniuna-
rodurumuńskiego.Podobniefragmentarycznieobraztenuzupełniaarcheologia.
Aleonazsamejswejistotypoprzezświadectwakulturymaterialnejmówinam
znaczniewięcejosubstratachwprzypadkukulturoznawstwarozumianychszerzej
niżwlingwistyce,gdziepojęcietoodnosisiędokategoriijęzykapierwotnegobądź
śladówjęzykawymarłego.Pierwotnośćjestprzytymkategoriąwybitnieumowną
imożeulegaćprzesunięciomnaskaliczasu.Wdotychczasowychbadaniachnad
geneząiokresemprotonarodowymhumanistykakładłanacisknadominantydeter-
minująceprocesykulturowe,coprowadziłodouwzględnianiawyłącznieczynni-
kówzmieniającychkierunekcywilizacyjnegoikulturowegorozwoju.Wpraktyce
sprzyjałotopowstawaniumodeliakcentującychpierwotnośćiciągłośćosadnictwa
grupyuważanejzadominującą,zmierzającychdougruntowaniaobrazuswoistego
monolitukulturowegoietnicznegoodzamierzchłychczasów.Wyraźnienatomiast
brakujebadań,któreuwzględniałybyzłożonośćprocesówniezbędnychdopowsta-
niatożsamościkulturowej.Takieprocesyformacyjneobejmująnietylkozjawiska
językowe,mityitowszystko,conależydosferykulturywklasycznymrozumieniu
tegosłowa,alerównieżkulturęmaterialną,takżewpostaciimportówopozornie
ograniczonymzasięgu.Wposzukiwaniumetodybadawczejpozwalającejnage-
netycznąanalizęopisywanychzjawiskwartosięgnąćdotychdoświadczeńnauk
przyrodniczychiścisłych,któredefiniująsubstratyjakosubstancjewjakimśstop-
niuczynnieuczestniczącewprocesie(reakcji)ibędącewwyraźnejopozycjido
reduktorów,tj.czynnikównieuczestniczącychwsamymprocesie,ajednakwpew-
nymstopniunańoddziaływających.
Natakrozszerzonympolubadańłatwiejszejestwykrycietendencjirozwojo-
wychinawarstwianiesięzmian.Wielcepomocnajestwtymarcheologia,która
niezmieniającmetodybadań,możeprześledzić,ażdodobynowożytnejwłącznie,
rozwójtendencjirozpoczętychwepokachwcześniejszych.Każdenawetnajprost-
szenarzędzieczyprzedmiotużytkowypowstajewwynikuwieloletniegodoświad-
czeniaspołeczności,którajewytworzyła,poczymrozprzestrzeniasięzcentrum,
wktórymsięnarodziło,nainnetereny.Importymogą,aleniemusząmiećzwiązku
zmigracjami,bardzoczęstowystarczypośrednia,rzadziejbezpośredniawymiana
handlowa.Dziękipozyskanemuwyposażeniuczłowiekoddziaływanaotoczenie,
aleipodlegajegodziałaniu.Środowiskonaturalneposiadazdolnośćupodabnia-
niadosiebiespołecznościniemającychżadnejstycznościzesobą,ajedynieprze-
bywającychwzbliżonychwarunkachgeofizycznych.Takieczynnikijakklimat,
ukształtowaniepowierzchni,glebyiszataroślinnamogąprzesądzićowieluza-
chowaniachkulturowych.Sposóbżyciajestwtymkontekściewynikiemniezliczo-
nychobserwacji,przypomnień,atakżeeksperymentów.Każdorazowostylżycia
odzwierciedlapewienzasóbwiedzyusystematyzowanejiwyrażonejwformułach
iprawidłachregulującychczynnościizachowania.Towarzyszytemuwarstwaidei
równierealnajakprzedmiotymaterialne;sąonerówniekonkretnymskładnikiem
ludzkiegośrodowiskaspołecznego,jakgóry,drzewa,zwierzęta,pogoda,czyteż
