Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
Wprowadzenie
tematemniejakodowzięcia.Niniejszapozycjastanowipróbęzbu-
dowaniaestakadypomiędzydotychczasowymikoncepcjamizzakresu
badańnadironią,poszerzającejsamjejkonstruktonoweprzęsła:
relacjemiędzyautoironiąorazironią,płcią,płciąpsychologiczną,
lękiemisamooceną.
Chociażistniejekilkagłównychnurtówbadańnadjęzykiem
niedosłownym,towewspółczesnejliteraturzenadalbrakujejed-
noznacznejodpowiedzinapytanie:HCzymjestironia?”.Motywa-
cjedotyczącestosowaniaironiisążne,asamterminjestczęsto
nadużywany.Ironianiezawszebawi,ironianiezawszerani,ironia
niejestaniniezmienna,aniprzewidywalna.Ironiaopierasięna
opozycjach,apodstawowaznichdotyczysamejjejnatury.
Oilewśrodowiskubadaczyistniejejednomyślnośćwkwestii
zasadnościmówieniaokrytyceironicznej,czyliironiistosowanej
wceluwyrażeniakrytykiniewprost,tj.Hkrytykiprzezpochwałę”,
otylekoncepcjapochwałyironicznej,stosowaniaironiizzamiarem
wyrażeniaaprobatyiuznania,alewformiepozornejkrytyki,wzbudza
jużpewnekontrowersje(Garmendia,2010;Utsumi,2000;Sperber
iWilson,1981,1984;Giora,1995;ClarkiGerrig,1984;Grice,1975).
Kwestiaasymetrycznościironiinaliniiwyrażaniapochwały–dezapro-
batypozostajekwestiąotwartą.
Gdymowaoironii,mowaoHmówieniuniewprost”.Penelope
BrowniStephenC.Levinson(1987)sugerują,żewporównaniu
zkrytykąliteralnąniebezpośredniośćironiiumożliwiakrytykowanie
wsposóbzapewniającyHzachowanietwarzy”zarównonadawcy,jak
iodbiorcy.Właśnietaniebezpośredniośćpozwalanadawcynaod-
cięciesięodformułowanejwypowiedzi,odbiorcyzaśnauniknięcie
bezpośredniejkonfrontacjizbodźcemawersyjnym.RównieżJulia
Jorgensen(1996)zauważa,żeironiasarkastycznastanowiobronę
przedwywołaniempoczucianiesprawiedliwości,nietaktuiurazy.
Wnawiązaniudoteoriiuprzejmości(BrowniLevinson,1987;
Goffman,1967;Lakoff,1973)orazwkontekściepost-Grice’ow-
skichipost-Brown-Levinsonowskichteoriinieuprzejmości(ironia
isarkazm,fałszywagrzeczność,ośmieszenie,agresjajęzykowa,
drwina)poruszamyzagadnienieironiijakoprzejawufunkcjonowania
mechanizmuspołecznejkontroliidominacji,zktórymniezaprze-
czalniełączysiękwestiasterotypupłci.HNakazwspólnotowościkaże
kobieciezachowywaćsięmiłoizgodnie,wsposób,którypotwierdza
dominującąpozycjęmężczyzny”(Wojciszke,2010,s.210).