Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
17
Ironiaopierasięnakontekścieinieistniejepozanim.Elemen-
temskładowymkontekstu,pozaczynnikiemsytuacyjnymiinterak-
cyjnym,jestswegorodzajuosobistedoświadczenieorazpoczucie
tego,kimsięjest(konstruktJA)wokreślonejsytuacjiinterakcyjnej.
JęzykniejestHwytworemczłowieka”,aleemanacjąjegonatury.
Językjestnaturalnymsystememkomunikacji,chociażkulturowo
nacechowanymwieloznacznością.Systemznakówniejestnadawany
iodbieranywliniiprostej,alewspółtworzonywprocesieinterakcji
międzyjegoużytkownikami.Językwużyciu,takżewięcironia,jest
zarównobodźcem,jakireakcją.
Ironianiejestjednakzjawiskiemlitylkojęzykowym.Ironiajest
tematemakademickichanalizwperspektywietradycjiretorycznej,
lozocznej,literaturoznawczej,kulturowej,społecznej,politycznej
czypsychologicznej(Mitosek,2013;Wołowska,2011;GibbsiCol-
ston,2007).Niniejszamonograaopisujesposobytworzeniaironii
oraznadawaniajejznaczeniazperspektywypsycholingwistycznej
iwramachinterakcjispołecznej.Przyczymkontekstuspołecznego
nienależytutajutożsamiaćzespołecznymifunkcjamiironii,októ-
rychpisanonaprzestrzeniostatnichlat,alezestrukturąukładu
uczestnikówdyskursuzewzględunapłeć.Innymisłowy,praca
przedstawiakoncepcjęironiizperspektywynietylenadawcy,ile
raczejodbiorcy,jegooczekiwańwzględemintencjinadawcyoraz
wzajemnejinterakcji.
HBadaniehumoru,ironiiiinnychżartobliwychformwyrazu
jestobarczoneproblemamidenicyjnymi”(Attardo,2002,s.166).
Ironiajestczęstokojarzonazhumoremlubkpiną,zczymś,coocie-
rasięożart.Ironiajednakniezawszejestśmiesznaanizabawna,
przynajmniejniedlakażdego.Wbrewpowszechnieprzyjętemu
przekonaniuironianiejesttożsamazhumorem,chociażpewneich
celeiprzejawymogąbyćzbieżne:ironiamożebyćzabawnaikry-
tyczna,humormożebyćironicznyikrytyczny,iwkońcukrytyka
możebyćironicznaizabawna.Odtropu,poprzeznaruszeniereguł
konwersacyjnych(Grice,1975)igrępozorów(ClarkiGerrig,1984),
dodźwiękuecha(SperberiWilson,1981,1984;Kumon-Nakamura
iin.,1995)iniebezpośredniegozaprzeczenia(Giora,1995)ironia
niezmienniepozostajeczymświęcejniżodwróceniemznaczeńiwy-
rażawięcejniżjej(nie)dosłownesłowa.
Zestarożytnejgrekiironia,εíρωνεíα(eirōnela),oznaczauda-
wanąignorancję.WedługEncyclopædiaBritannica(https://www.