Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
13
skiejuświadomiławieluśrodowiskomchłopskimichprzynależnośćdospołeczeństwa
„podludzi”,obejmującegotakżemieszkańcówmiastiprzedstawicieliinnychśrodowisk
społecznych(Przybysz,1983;Gorlach,1990)
Zasadnicząbarierąnadrodzerozwojuświadomościwspólnotynarodowejwśrodo-
wiskachchłopskichbyłazpewnościąspuściznasystemupańszczyźnianego,wramach
którejchłopbyłtraktowanyjakoprzedstawiciel„gorszego”środowiskaspołecznego,
jako–innymisłowy–obywateldrugiejkategorii Nieprzypadkowozatemwysiłek
chłopskichugrupowańpolitycznychkoncentrowałsięwtymokresiem in naredefi-
nicjiznaczenia„chłopskości”,którepowinnobyćraczejpowodemdodumy,godnym
wyeksponowania,niezaśźródłemwstydualboteżpragnieniazupełnegoodcięciasię
od„chłopskości”izapomnieniaoniejgłówniewprzypadkutych,którzydoświadczyli
awansuspołecznego
Wszystkieteokolicznościzadecydowały–jaksądzę–oszczególnymupolitycznieniu
zagadnieńzwiązanychzproblematykąwsiirolnictwawPolsce(por np Gorlach,1995)
Potrzebaprzezwyciężeniapańszczyźnianejspuścizny,wyrównaniagłębokiegopoczucia
krzywdyiniesprawiedliwościdoznawanejwśrodowiskuchłopskim,czywreszciepotrzeba
podjęciazabiegównarzeczwłączeniatejwielkiejrzeszyludzidowspólnotynarodowej
–stanowiłyistotneelementyjednejznajbardziejważnychkwestiispołecznych,jakąbyła
kwestiachłopska(por Gorlach,1990) Teczynnikiokazałysięponadtoniezwykleistotne
wmomencie,gdyśrodowiskachłopskiewPolscepoddanezostałypoIIwojnieświatowej
przyspieszonemuprocesowimodernizacjiokreślonejprzezpolskichsocjologówmianem
„socjalistycznej”(por Szczepański,1973)lub„narzuconej”(por Morawski,1980) Ważny
zpunktuwidzeniarozważańzawartychwtejksiążceelementowejpolitykistanowiły
różnezabiegiwładzkomunistycznych,począwszyodpróbotwartej,prowadzonejnawzór
radzieckikolektywizacjiwpóźnychlatach40 ipoczątku50 ubiegłegostulecia,poprzez
forsowaniepolitykitzw wzrostubezrozwojuchłopskiegosektorapolskiegorolnictwa
wlatach60 ,askończywszynapodejmowanychwlatach70 i80 próbachścisłegouza-
leżnieniaodinstytucjipaństwowych,skierowanychprzedewszystkimpodadresemlepiej
sobieradzącychrodzinnychgospodarstwrolnych,przyjednoczesnymzagwarantowaniu
napoziomieprawakonstytucyjnego(rzeczbezprecedensuwpaństwachkomunistycznych)
formalnierównegotraktowaniarodzinnejwłasnościrolnejwrolnictwie(Kuczyński,1981;
GorlachiSeręga,1987) Całytenokreswykształciłwśrodowiskuchłopskimrozmaite
strategieskładającesięnasztukęprzetrwania(por np Gorlach,2001:105–132),które
wznakomitejwiększościokazałysięniefunkcjonalnewobliczunowychwyzwań,jakie
wniosłagospodarkarynkowapoprzełomiepolitycznymroku1989
Konstrukcjategoopracowaniaprzypominawdużejmierzestrukturęopracowań
poprzednich,którychjestswoistąkontynuacją Jakjużwspomniałem,zasadniczymintere-
sującymmnieproblememjestkwestiarozwojuobszarówwiejskich Problematykataobej-
mujeraczejzestawmechanizmóworazkoncepcjirealizowanychnietylkowodniesieniu
dofunkcjonowaniagospodarstwrolnych,aleteżiinnychformaktywnościekonomicznej
Wartopamiętać,żeobowiązująceobecniewUniiEuropejskiejkryteriumdemograficzne
pozwalazaliczyćdo„obszarówwiejskich”znakomitąwiększośćpowierzchninaszego
kraju(por m in Gorlach,2004) Oznaczato,żeproblematykarozwojuwiejskiegodotyczy
większościobszarunaszegokraju,chociaż–coteżwartopodkreślić–tylkookołojednej
trzeciejjegomieszkańców
