Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Europawartościzperspektywypolitykiwielokulturowej
17
Jeślitożsamość,zaAnthonymGiddensem,zdefiniujemyjakoaktualnieposiadaneprzez
jednostkępoczucietego,kimjest,uwarunkowanejejbieżącymiinterakcjamizinnymi,to,
jakjednostkasamasiebiepojmuje,klasyfikujeinazywa
20
,tobyćmożepytanieotożsamość
europejskąokażesiębłahe.MożenduchowaamnezjaEuropejczyków”niejestproblemem,
ajedynienaturalnąkolejąrzeczy,historycznymdeterminizmemczywręczdarwinizmem,
leczwaksjologicznymwymiarze?
Wierzymyjednak,żepytanieoeuropejskątożsamośćiwartościeuropejskiejestważne,
ponieważuważamy,żeUniaEuropejskapotrzebujelegitymizacji.Jużnietylkostruktu-
ralnej,wynikającejm.in.zkoniecznościrezygnacjizczęścisuwerennościprzezpaństwa
członkowskieiprzeniesieniaichuprawnieńnapoziomeuropejski,aletakżelegitymizacji
ideologicznej,któraopierasięnaakceptacjigłównychzasadfunkcjonowaniainstytucji
unijnych,aprzedewszystkimnapodzielaniuwspólnegosystemuwartości.
BezsilnejlegitymizacjiideologicznejUniaEuropejskaniebędziewstanierozwią-
zaćnajważniejszychproblemówpolitycznychispołecznych,wywołanychkryzysem
finansowymifaląuchodźców.Jeśliprzyjmiemy,żeniemaeuropejskichwartości
lubżeniesąonepodzielaneprzezwiększośćobywatelipaństwunijnych,tomusimy
takżeprzyjąć,żeniemaniczego,pozainteresami,którecorazczęściejokazująsię
sprzeczne,cobudowałobyeuropejskąsolidarność,bezktórejtrudnooptymistycz-
niemyślećoprzyszłościEuropy.Iwtymteżkontekścienależyrozumiećnawoływania
JürgenaHabermasadostworzeniakonstytucjieuropejskiej
21
.Szansanawykorzystanie
integracyjnejfunkcjikonstytucji,którejnajlepszymprzykłademjestKonstytucjaamery-
kańska,będącasilnymźródłemidentyfikacjiobywatelizpaństwem,wEuropiezostała
jednakzaniechana.
Kryzysmigracyjnybrutalnieobnażyłgłębokiepolityczne,aletakżeaksjologiczne
podziałyistniejącemiędzypaństwamiczłonkowskimiUniiEuropejskiej.Jeszczewyraź-
niejjednakobnażyłróżnicemiędzypolitykamiaobywatelami,unijnąbiurokracjąaeuro-
pejskimispołeczeństwami,pokazując,żewobliczujednegoznajwiększychkryzysów,
zjakimizetknęłasięUniaEuropejska,nietylkoniemajednegostanowiska,alenawet
wspólnegojęzykadebatypublicznej.
Jeżeliistniejejakaśspecyfikapolitykiunijnej,tojestniąniekonsekwencjawpodej-
ściudokwestiiuniwersalnościwartościeuropejskich.Rezultatemprzyjęciaideiwartości
uniwersalnychjestprzyznaniesobieprawadoichobronywszędzietam,gdziewartościte
niestanowiąpodstawysystemówprawnych,m.in.walkaoprawaczłowiekawodległych
geograficznieikulturowozakątkachświata.ZdrugiejstronywwielukrajachUniiEuro-
pejskiejprzyjętodwuznaczną,itozarównoprawnie,jakimoralnie,zasadęnieingerowania
wwewnętrznesprawydiasporreligijnych,nawetjeśliistniejepodejrzenie,żewdanej
wspólnociełamanesąpodstawoweprawaczłowieka.Możnaoczywiścieprzyjąć,żezarówno
samaUniaEuropejska,jakipaństwaczłonkowskiedopuszczająprawodoingerencji
zewnętrznych,kierującsiępartykularnyminteresem,aniestającwobronieprawczłowieka
iuniwersalnychwartościeuropejskich,natomiastwewnątrzUniisązmuszonedochowywać
20
AnthonyGiddens,Nowoczesnośćitożsamość.„Ja”ispołeczeństwowepocepóźnejnowoczesności,
tłum.AlinaSzulżycka,PWN,Warszawa2001.
21
JürgenHabermas,WhyEuropeneedsaconstitution[w:]TheShapeoftheNewEurope,RalfRogow-
ski,CharlesTurner(eds.),CambridgeUniversityPress,Cambridge2006,s.25-33.
