Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Kantowskiprojektfilozofii
miałabyobecnieznanegokształtu.ZdaniemRadosławaKulinia-
kawszystkierozprawyKantapo1764rokupisanesąwkontekś-
ciejegodyskusjizLambertemiHerzem17.13listopada1765roku
LambertpiszedoKantalist,wktórymzapraszagodowspółpracy
przybadaniachnadreformąmetafizyki18,przesyłającmurówno-
cześnieswójNeuesOrganonorazAnlagezurArchitectonic.Od
tejporyfilozofiaLambertabędziemiaławpływnaKantowskie
myślenie.Niemiejscetutajnadokładnąanalizętegoproblemu19,
wartojednakprzytoczyćkilkazdańzlistówLambertadoKanta,
byprzybliżyćchoćodrobinęwagętegozagadnienia.Lambertpi-
szedoKanta:„Wydajemisię,żeniepoznanymgłównymbłędem
filozofiipozostawałozawsze,iżchciaławymuszaćrzecz,izamiast
pozostawiaćcośnierozstrzygniętym,samasiebiekarmiłahipote-
zami,przezcojednakfaktycznieopóźniałaodkrycieprawdy”20.
Oraz:„Odsamejtylkoformyniemożnadojśćdożadnejmaterii,
jeślisięnieoglądamynapierwsząmożliwądopomyśleniama-
terięlubnaobiektywnąmaterię(materiał)poznania,możemy
jedynieutknąćwidealnejiczystejterminologii”21.Atakże:„Me-
toda,którąPan,mójPanie,wswoichpismachwskazuje,jestbez
17Więcejnatentematzob.R.Kuliniak:Wpływustaleńsystemowych
JohannaHeinrichaLambertanaewolucjęprojektówmetafizycznych
ImmanuelaKantawlatach1765–1781,„PrzeglądFilozoficzny–Nowa
Seria”2004,nr4(52),s.97–110.
18Zob.VonJohannHeinrichLambert13.November1765,w:AA.
BandX,s.51.
19ZagadnieniemwpływufilozofiiLambertanafilozofięKantazaj-
mujesięR.Kuliniak.Zob.R.Kuliniak:Wpływustaleńsystemowych...,
s.97–110orazR.Kuliniak:Spór...,s.185–187.
20„Mirkömmtvor,esseyeimmereinunerkannterHauptfehlerder
Philosophengewesen,daßsiedieSacheerzwingenwollten,undanstatt
etwasunerörtertzulassen,sichselbstmitHypothesenabspeiseten,in
derThataberdadurchdieEntdeckungdesWahrenverspäthingen”.Von
JohannHeinrichLambert3.Februar1766,w:AA.BandX,s.63.
21„VonderFormalleinkommtmanzukeinerMaterie,undman
bleibtimidealen,undinbloßenTerminologiestecken,wennmansich
nichtumdasersteundfürsichGedenkbarederMaterieoderdesobiec-
tivenStoffesderErkenntnisumsieht”.JohannHeinrichLambert13.
November1765,w:Akademieausgabe...,BandX,s.52.
