Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Grzeczność
zpoufałością,aproponowanąformęmuszązaakceptowaćobajuczestnicy
słownejkomunikacji.
Ludzimogąjednakłączyćbardziejskomplikowanerelacje,odktó-
rychzależywybórzwrotówgrzecznościowych.Wpolskimobyczajuna
pewnoniezwracamysiędodrugiejosobyponazwisku.Sytuacje,gdy
możnaodtejregułyodstąpić,sąwyjątkowe.Ponazwiskumożnawywo-
łaćkogośzgrupyinnychosób,np.studentadoodpowiedziczypacjenta
zkolejkipoddrzwiamigabinetulekarskiego.Niefortunnejestzwracanie
sięponazwiskudoadresatajakiegośpismanp.SzanownyPanieKowalski.
Neutralnąipowszechnieakceptowanąformąwjęzykumówionymjest
proszępana,awtekstachpisanych-SzanownyPanie(konieczniewielkimi
literami).Formygrzecznościowezimieniem,np.panieAndrzeju,paniEwo,
sąwłaściwewtedy,gdysąwzajemne.Takmożeteżmówićprzełożonydo
podwładnego,wykładowcadostudenta,starszydomłodszego.Natomiast
doprzełożonegomożemytakmówićtylkowtedy,gdysamnamtozapropo-
nuje.Najczęściejjednakpodwładnyzwracasięoficjalnie:panieprezydencie,
panieprezesie,paniedoktorze,paniedyrektorze,paniekierowniku.Opuszczanie
wtychformułachsłowapanjestniestosownąpoufałościąinieświadczy
dobrzeokulturzemówiącego.
Ajaksięzwracaćdowiększegogronaosób,zktóryminiejesteśmyna
ty?Jakmówić:PozwoląpaństwoczyPozwólciepaństwo?Otóżwnaszejwspół-
czesnejetykieciejestprzyjęte,żewkontakcieoficjalnymzwracamysiędo
innychwtrzeciejosobie:Czyprzygotowałsiępandoodpowiedzi?Czykupiła
14
panibilety?Cosądząpaństwootymwydarzeniu?Czasownikiprzygotował,kupiła,
sądząużytesątuw3.osobieichybaniktniekwestionujepoprawności
taksformułowanychzdań.
Połączenierzeczownikówpan,pani,państwozczasownikiemw2.
osobieliczbypojedynczejjestdziśodbieranejakoarchaiczne,prowincjo-
nalnealbomniejgrzeczne.Kiedyśwkontaktachoficjalnychłączonoformę
tyzformąpan:Witaj,panieStachu!;Paniemiłościwy,brońnasprzedwrogiem.
DzisiajformępanłączymyztybodajtylkowzwrotachdoBoga:Wybaczmi,
PanieJezu;PanieBoże,dajnamsiły.Innepodobniezbudowanesformułowania
sąwjakiśsposóbnacechowane.Mogątobyćnaprzykładreliktypolszczyzny
miejskiejczygwarowej:Widziałeśpanto?,Weźsobiepanipółkilokarkóweczki,
sąwięcwkontakcieoficjalnymniedopuszczalne.Mogąteżbyćsformułowa-
niamiemocjonalnymi,wktórychczasownikw2.osobiewzmacniaekspresję
wypowiedzi:Jesteśpanchamem!Albojeszczemocniej:Jesteśpancham!Wszyst-
kieinneaktykomunikacjiżądająłączeniarzeczownikówpan,pani,państwo
zformamiczasownikaw3.osobie.
