Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
15
1.3.Wartośćwsocjologiiipsychologii
Wartośćwsocjologiiokreślonajestpoprzezzachowania,relacjespołeczne
iidee,któresąpożądane,przyczyniająsiędospójnościizałożonejścieżkirozwoju
społeczeństwa,wnosząwskazówkicodowłaściwegoiakceptowanegospołecznie
postępowaniajednostekorazgrupwobecsiebie[Misztal1980,Inglehart2005,
Socjologiacodzienności2008,Współczesneteorie…2006].
Zkoleizpunktuwidzeniapsychologiiwartościąmożebyćrzecz,obiekt,
działanielubrelacjadającamożliwośćzaspokojeniaokreślonejpotrzeby.Także
pewnecechyobiektówmogąstanowićwartość,jeślisąbranepoduwagęprzy
podejmowaniudecyzji(Blackburn2004,s.424–425).WedługSłownikapsycho-
logii[Reber,Reber2005,s.850]„wartość”to:„1.własnośćbądźjakośćrzeczy
czyniącająużyteczną,pożądanąbądźwysokoocenianą”(takzdefiniowanawar-
tośćmaaspektpragmatyczny,wartośćrzeczyzależyodroli,jakąpełniwprocesie
wymiany)bądź„2.ogólna,abstrakcyjnazasadawyznaczającawzorcezachowania
wdanejkulturzeczyspołeczeństwie,którą–wefekcieprocesusocjalizacji–
członkowiedanegospołeczeństwaskłonnisąwysokocenić”.
Spośródsiedmiukierunkówteoretycznychibadawczych,dominującychwspół-
cześniewpsychologii(sąto:kierunekpsychodynamiczny,behawiorystyczny,
humanistyczny,poznawczy,biologiczny,ewolucjonistyczny,społeczno-kulturowy),
najwięcejuwagipoświęcawartościomkierunekhumanistyczny.Podstawowymi
tematamibadańtegokierunku,obokwartości,sątakżewzorzecżyciajednostki
ijejcele[Gerrig,Zimbardo2008,s.10–14].Niektórenurtypsychologiiutożsa-
miająpojęciewartościzpojęciemmotywu[Epstein1990;Nelson,Sinha1975].
Wartościmogąbyćindywidualne,społecznealboabsolutne.Wartościspo-
łecznesązmienneizależąoduwarunkowańhistorycznych,kulturowychilokal-
nych.Niektóreznichmogąbyćuznawanezaabsolutne(bezwarunkowe),gdyż
byłyisąakceptowane,uważanezaistotnewewszystkichepokachisystemach.
Tworząpodstawowezasady,wokółktórychdokonujesięintegracjacelówzarówno
indywidualnych,jakispołecznych.Wartościbywająnajogólniejdzielonena:doce-
lowe(ostateczne,celeżycia)orazinstrumentalne(środkidoosiągnięciawyższych
celów)[Brzozowski1989].
Wskazaniejednej,wspólnejdlapsychologiiisocjologiidefinicjijesttrudne.
Wydajesię,żezawspólnyichobszarmożnauznaćto,żeźródłowartościleży
wpragnieniuidążeniujednostekorazspołeczeństwdozrealizowaniasięidei,
wystąpieniazachowańczystanówlubposiadaniaobiektówwotaczającejrzeczy-
wistości.Cechytakichpożądanychzachowań,ideiiobiektóworazprzewidywane
skutkiichoddziaływaniajakocałościstanowiąwartość.Wartośćwpsychologii
isocjologiijestkategoriąwysocesubiektywną,zależnąodcharakterujednostki,
