Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
sposobupostrzeganiarzeczywistości,dostępnościwdanymokresieimiejscudóbr
zmieniającychdobrostanpostrzegającego,jegomiejscawstrukturzespołecznej
orazsposobuoddziaływaniagrupodniesienia,wktórychjednostkafunkcjonuje.
Waspekciepsychologiiekonomicznejdobraiusługimożnabywięctraktować
jakopewnewartościinstrumentalne.Dążeniedoichosiągnięciamaznamiona
motywu,cosplatajetakżezwartościamidocelowymi,wyższymi.Samoistnienie
motywuukierunkowanegonadanycelmożebyćtakżewartością.Zarównomotyw
uzyskaniaczegośwprzyszłości,jakiużytecznośćposiadanychdóbrmożestano-
wićwartość.Psychologiaekonomicznawcorazwiększymstopniupodkreślainter-
aktywneznaczeniemotywówdziałania,postawwzględemobiektówzaspokajania
potrzeb,efektówpowodującychzniekształceniawinterpretowaniuinformacji,
społecznejikulturowejpresjinaupodabnianiesięlubróżnicowanieśrodowiskowe
wzależnościodprzekazówopiniotwórczych.Przykładowo,motywyoszczędza-
niapodaneprzezKeynesaniewyczerpująprzyczyn,dlaktórychgospodarstwa
domowerezygnujązbieżącejkonsumpcjinarzeczprzyszłej.Opróczuświadomie-
niasobieprzyszłychpotrzebichęciutrzymaniabądźzwiększeniapoziomubieżą-
cejkonsumpcji,oszczędzaniewynikatakżezchęcizaspokojeniaszerokopojętych
bieżącychpotrzebpsychologicznych,trwalezwiązanychzsystememwartości
iosobowościąkonsumenta.K.E.Warneryd[1996,1999]woszczędzaniuwidzi
nawetwpływczynnikówgenetycznych,obecnychjużwzachowaniuzwierząt
(gromadzeniezapasówprzezwiewiórki,chomiki).Wartośćstanowituzachowanie
zgodnezzakodowanymipopędamiwewnętrznymiibrakiemkoniecznościdzia-
łaniawbrewsobie.Autortentwierdziteż,żenajsłabiejrozpoznanymmotywem
oszczędzaniajesttzw.aspekt„satysfakcyjno-hedonistyczny”(satysfakcja,poczucie
niezależności,samokontroli,własnejwartości).Wjegoopiniimotywytemogąbyć
równieważnejakkompleksmotywównegatywnych(ograniczaniasię,przymusu,
obawlubstrachu).Wartościąjesttuzadowoleniezsiebie,podziwotoczenia.
Obecniebadaniakoncentrująsięwokółcechzwiązanychzosobowością
[Brandstaetter1996],preferencjączasu[Loewenstein,Prelec1992],zdolnością
doodroczenianagrody–gratyfikacji,samokontrolą,awersjądoryzyka[Roman,
Kaplan1995;Lunt,Livingstone1991].Wymienioneelementystanowiąwartość
wkontekściełączącymdążeniabiologiczneczłowiekazuwarunkowaniamikultu-
rowo-społecznymi.Podejmowanesąteżpróbypołączeniaczynnikówsocjoekono-
micznychzpsychologicznymi(dochód,poziomedukacji,wiek,postawy,nawyki),
wcelustworzeniaspójnegomodeluzachowańwtejdziedzinie[Furnham,Argyle
1998].J.J.XiaoiF.E.Noring[1994]uważają,żepróbyteniedocierajądosedna
motywówskłaniającychdooszczędzania.Pogłębionąanalizęmotywówstosuje
R.H.Thaler[1999],nazywająckomplekszachowańwdziedziniepostrzegania
dochodów,aktywów,zyskówistrat–kalkulacjąmyślową(mentalaccounting).
R.H.ThaleriH.H.Shefrin[1988]udowadniają,żeludzieinaczejpostrzegają
