Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ŚwiatwXVIIwieku
zacofana
technikarolna
stosunkiekonomiczne
wTurcji
nowegałęzie
produkcji
potęgagospodarczaHolandii
niestosowanotrójpolówkę,tylkonaniektórychobszarachnadaldominowała
dwupolówka.Wsystemietrójpolowymdecydująceznaczeniewprodukcjiroślinnej
miałauprawazboża,zajmującanawetdo90%całościuprawianejziemi.Czynnika-
mihamującymirozwójgospodarkirolnejbyłbraknowoczesnychnarzędzi,rzadko
stosowanenawożenieizacofanatechnikarolna.Niebyłoteżpracnaukowychipo-
pularnych,którerozpowszechniałybywiedzęagrotechniczną.Spośróduprawianych
zbóżwEuropieWschodniejprzeważałożyto,wEuropieZachodniejzaś-pszenica.
Zasadniczezmianywtymzakresieprzyniosłodopieronastępnestulecie.
Szczególnestosunkiekonomicznewytworzyłysięwimperiumosmańskim.Wdu-
żejmierzebyłyonepochodnąustrojupolitycznegopaństwa.Największyrozkwitgo-
spodarkatureckaosiągnęławXVIw.,cołączyłosięjednocześnieznajwiększymisuk-
cesamiwekspansjiterytorialnej.Sprawnezarządzanieogromnym,zróżnicowanym
imperium,obejmującymobokAnatoliiposiadłościwEuropieiAfryce,zapewniałomu
samowystarczalnośćekonomiczną.DokońcaXVIstuleciawTurcjiobowiązywałopra-
wo,zgodniezktórymcałaziemianależaładopaństwa,apoddanitylkojądzierżawili.
Wpraktyce,wobecsłabnącejsiływładzycentralnej,jużw2.poł.tegostulecia,przede
wszystkimzaśwXVIIw.,ziemiaprzechodziładorąkprywatnych.Wtedytouprawiane
przezchłopówdziałkimogłybyćprzeznichprzekazywanedziedzicznie,choćbez
prawapodziału.Dziedziczną,zbiorowąwłasnośćziemimiałyzagwarantowaneple-
mionakoczowniczeżyjącewobrębieimperium.Przekształcaniuwłasnościlennej
wprywatnąsprzyjałtakżewysokipopytnapłodyrolnewEuropieZachodniej,co
wrezultacie-podobniejakwkrajachEuropyWschodniej-prowadziłodowzrostu
znaczeniaziemskichwarstwposiadających.
Rzemiosłoiprzemysł
Dopoł.XVIIIstulecianienastąpiłyzasadniczezmianymetodprodukcjiinarzędzi
pracy,pomimotorosnącypopytnatowarycodziennegoużytkuoraztowaryluksu-
sowesprzyjałposzerzaniuasortymentuprodukcji,jakrównieżpojawianiusięcoraz
tonowychdziedzinwytwórczości.Wzrastającypopytnaartykułykolonialne-cukier
trzcinowy,kawę,herbatę,kakao,ryż-doprowadziłdopowstaniacukiernictwa.Nową
gałęziąprodukcjibyłprzemysłperfumeryjny.Otwieraniesięrynkówzbytuwkoloniach,
atakżestalezwiększającesięzamówieniazestronyarmii,floty,transportuibudownic-
twazaowocowaływzrostemprodukcjibronipalnejiprochu.Corazwiększaprodukcja
papierubyławynikiemrozwojudrukarstwa.Rosłaprodukcjaszkłaokiennego,które
przestałobyćartykułemluksusowym.Ztymwiązałsięwzrostzapotrzebowanianaten
typartykułów,dziękiczemupomyślnierozwiałsięwyróbzegarówiluster.
NapoczątkuXVIIstuleciapotęgągospodarcząbyłaHolandia.Dobrzerozwiało
sięsukiennictwo,jedwabnictwoiprzemysłlniarskitegokraju.Podstawążyciawielu
Holendrówbyłorybołówstwoiprzemysłstoczniowy.Doskonaleprosperowałono-
woczesnerolnictwo,wktórymwprowadzanouprawyroślinokopowych(buraków)
ipastewnych(koniczyny).Dbanoorozwójsadownictwaiogrodnictwa,zwłaszcza
ogrodnictwa,ponieważwłaśniewXVIIstuleciuprzyszłamodanauprawętulipanów.
Whodowliwprowadzanonowerasybydła.Holandiazajmowała-jaksięwydawa-
ło-niezagrożonąpozycjęwhandlumorskim.WiekXVIItotakżeokresszybkiego
rozwojugospodarczegoAnglii,FrancjiiSzwajcarii.Zdecydowaniestraciłyswoje
znaczenieekonomicznetaksilnewśredniowieczumiastawłoskie,atakżeNiemcy.
PomimodużychposiadłościkolonialnychprzestałysięliczyćHiszpaniaiPortugalia.
Wciągutrzechstuleci,tj.pomiędzyXVIaXVIIIw.,nastąpiłazasadniczazmiana
formprodukcjipolegającanaprzejściuodrzemiosłacechowego,poprzezsystemna-
kładczy,manufakturowyażdoprodukcjifabrycznej.WXVIIstuleciucorazbardziej
68
