Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Wielokulturowość,separatyzmibudowapaństwanarodowegowTajlandii
woczesnepaństwanarodowe.Radykalnykalendarzmodernizacyjny,towarzyszący
przyspieszonejbudowiepaństwnarodowych,nakazywałnaogółpotępienietrady-
cyjnychmonarchiijakonfeudalnych”isztuczniepodtrzymywanychprzezinstytucje
kolonialne.Równocześniejednaknastępowałagloryfikacjajednegolubkilkuważ-
nychokresówzhistorii,swoistegonzłotegowieku”stanowiącegosymbolnarodo-
wejchwałyiwielkości,zanimzostałaonazłamanaprzezobcychlubzapomniana.
Odreagowaniubolesnejprzeszłościsłużyłyteżgłębokieprzekształceniawhierarchii
rasowejpóźnegoimperializmu,wktórejnajwyższepozycjepiastowaliEuropejczy-
cy,AmerykanielubJapończycy.Należnemiejscemieliodzyskaćautochtoni,przy
równoczesnejmarginalizacjiuprzywilejowanychprzezkolonialistówgrupazjaty-
ckichimigrantów-ChińczykówiHindusów.Wzrostwykształceniaczęścispołe-
czeństwazapewniałotwartośćnarozmaitepostkolonialneresentymenty.Szczególną
popularnościązaczęłasięteżcieszyćmarksistowskaformułaantyimperialistycznego
nacjonalizmu,opartaprzedewszystkimnaargumentachwysuwanychprzezHobsona
iLenina,wskazującychnaimperializmjakoostatecznyetaprozwojukapitalizmu
skazanegonazagładę65.
Załamaniesięsystemukolonialnegostwarzałosprzyjającewarunkidoemocjo-
nalnegoodreagowaniaupokorzeńzczasówkolonialnejdominacjinagruncietego,co
ReidnazwałnacjonalizmemOSH.Typten,choćmawyraźniewielecechwspólnych
znacjonalizmemetnicznym,państwowymczykolonialnym,trudnojednoznacznie
przyporządkowaćjednemuznich66.Wyróżniasięzgłównegonurtuetnicznegona-
cjonalizmutym,żekoncentrujesięnasubiektywnympoczuciuupokorzeniaraczej
państwaniżetni.Niestanowiformułyantyimperialistycznegonacjonalizmu,ponie-
ważodnosisięgłówniedopaństw,którewywalczyłyjużsobieniepodległość,zróż-
nychprzyczynnieprzystającąjednakdoaspiracjiichobywateli.Niejesttoteżnacjo-
nalizmpaństwowywswejnajczystszejformie,ponieważopierasięnanieustannych
kompromisachpodejmowanychprzezinstytucjepaństwanarodowegonarzeczjego
peryferyjnychetniisamychobywateli,którejednakprowadząnieuchronniedojego
wewnętrznejdestabilizacji67.PowstanieBokserów(1899-1900)iRuchCzwartego
Maja(1917-1921)sąnajbardziejspektakularnymimanifestacjaminacjonalizmuopa-
rtegonaodreagowaniukolonialnychupokorzeńprzezChiny68.
65JohnAtkinsonHobson,Imperialism.AStudy,GaurPublishers&Distributors,London2006
(Iwyd.London1902);WłodzimierzI.Lenin,Imperializmjakonajwyższestadiumkapitalizmu,KiW,
Warszawa1947.
66AnthonyReid,ImperialAlchemy,NationalismandPoliticalIdentityinSoutheastAsia,Cambridge
UniversityPress,NewYork2010,ss.10-11.
67JingTsu,Failure,Nationalism,andLiterature:theMakingofModernChineseIdentity:1895-
-1937,StanfordUniversityPress,Stanford2005,s.222.
68Przyjęcie25maja1915rokuprzezrządYuanShikaiandwudziestujedenżądań”,zawierających
postulatyscedowanianaJaponięniemieckichkoncesjioraznadanietemukrajowiprzywilejówhan-
dlowychwChinachizawarciesojuszuwojskowego,wywołałowybuchogólnokrajowychprotestów
przeciwkonnarodowemuupokorzeniu”.Wystąpieniadoprowadziłyostateczniedonprzebudzenia”nurtu
nacjonalistycznegoskierowanegoprzeciwkopostanowieniomtraktatuwersalskiegoidziałającegopod
hasłaminprzywróceniakrajowinależnegomiejscawświecie”.PaulA.Cohen,ChinaUnbound:Evolv-
ingPerspectivesontheChinesePast,Routledge,London2003,ss.148-160.
