Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Filozoficznypunktwyjścia
19
JakzauważaR.R.Niebuhr,tokwykładuJamesaodpowiadaDidealneń
mupostępowiprotestanckiegodoświadczeniareligijnego”14.Alejakjuż
zaznaczyłemwpierwszymparagrafietegorozdziału,toktenniewynika
wyłączniezupodobańJamesadoabstrakcyjnychschematówwiary,lecz
wypływapoczęścizjegowłasnychdoświadczeń.Niejestontypowym
przedstawicielemprotestanckiegoestablishmentuanitypowąchorą
duszą,czyteżpodwójnienarodzonym.Okazujesię,żetypologiaosóbreń
ligijnych,którąprzedstawiawTheVarietiesofReligiousExperience...,nie
pozwalałatwoująćprzypadkusamegoautora.Zresztąjegozamiarembez
wątpienianiebyłodostarczeniekompletnegoschematutypologicznego.
Różnorodnośćdoświadczeńreligijnychuniemożliwiawszelkątypologię
pretendującądozupełności.PodstawowatezaJamesazamykasię
wstwierdzeniu,żekażdedoświadczeniejestunikalneiniepowtarzalne,
jakunikalnyiniepowtarzalnyjeststrumieńświadomości,doktóregonań
leży.Tym,czegomożedokonaćrefleksja,jestdoprowadzeniedoabstrakń
cjiiuogólnień,któredasięzawrzećwpojęciach.TheVarietiesofReligious
Experience...sąwięcwdużejmierzekompromisemmiędzyczystodeń
skryptywnymprzedsięwzięciem,jakimbyłbyopiskonkretnegodoświadń
czeniareligijnego,ifilozoficznymuogólnieniem.
Znaczącejest,żeksiążkępoświęconądoświadczeniomreligijnymJań
mesrozpoczynaodrozdziałuzatytułowanegoReligiaineurologia.Wten
sposóbokreśladwabiegunykulturowegomilieu,wktóregoramach
kwestienaturyreligijnejinterpretowanowwykształconychwarstwach
społeczeństwakońcaXIXwieku.Zjednejstronywykorzystywano
wtymceludogmatycznąteologię,zdrugiej1odwoływanosiędofiloń
zoficzniepogłębionegoscjentyzmu.MatozwiązekzDteoriąprzeń
żytków”,doktórejnawiążępóźniej.Nienależyjednakzapominać,że
swąkarieręnaukowąJamesrozpocząłodzdobyciagruntownegowyń
kształceniawłaśniewdziedziniemedycyny.Możnawięcprzyjąć,że
początkowyrozdziałTheVarietiesofReligiousExperience...jestzarazem
swegorodzajurozprawązistotnymelementemjegomłodzieńczego
światopoglądu.PublicznośćWykładówGiffordzkichmogłasięspodzień
wać,żewosobieJamesaznajdzieprzedstawicielawspółczesnejnauki.
Onjednakwiedział,żezawiedziepokładanewnimoczekiwania.Wliśń
ciedoC.Stumpfawyznał,żewątpi,byksiążka,którasięukaże,była
popularna,bojestDzbytbiologicznadlawierzących,zbytreligijnadla
14R.R.Niebuhr:WilliamJamesonReligiousExperience.In:TheCambridgeCompań
niontoWilliamJames.Ed.R.A.Putnam.Cambridge1997,s.225.
2*
