Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wprowadzenie
ispołecznej,kolektywnejwwieluróżnychdziedzinachpsychologii.Zainteresowanie
towiążesiędopewnegostopniaznarastaniemprocesówglobalizacyjnych,któredoty-
cząwiększościludzi,odciskającsięnaichosobistympoczuciuirozumieniuwłasnej
tożsamości;możetoprowadzićdozamętuczy„rozdarcia”tożsamości.Powstajeko-
niecznośćadaptacjidozmianinowychwarunków.Współczesnarzeczywistośćwraz
zjejprzemianami,pośpiechemi„tymczasowością”11jednostkowejegzystencji,stano-
wiutrudnienie,anawetzagrożeniepotencjalnegorozwojutożsamości,równieżosób
dojrzałych.Tożsamośćspołecznaczynarodowawiążesięzuformowaniempoczucia
wspólnoty–MY,cowyrażasiępoznawczymipowiązaniamiwłasnejosobyzinnymi
ludźmi–identyfikowaniemsięzichcelami,wartościamiizasadamipostępowania.
Zagadnieniazwiązanezfunkcjonowaniemwrelacjachśrodowiskowychorazregula-
cyjnymznaczeniemtożsamościspołecznejpodejmujetrzeciaczęśćmonografii.Za-
mieszczonywniejartykułJoannyTrzópek,poświęconyanalizierolirelacjizdrugim
człowiekiemwkształtowaniupoczuciawłasnejtożsamości,poruszaaksjologiczne,
poznawczeitwórczeaspektyspotkania,rozpatrywanenagruncieantropologiifilozo-
ficznejiwróżnychpodejściachpsychologicznych.Obokkwestiimożliwościrozwoju
osobowościwefekcie„spotkania”,uwzględnionezostałytrudnościwdoświadczeniu
autentycznegokontaktumiędzyosobamiiznaczenie,jakiewprzebiegutychrelacjima
orientacjanastanlubnadziałanie(wgKuhla).Kolejnapraca,JoannyTrzópek
iMonikiWasilewskiej,poświęconajestwpływowiprzekazówrodzinnychnakształto-
waniesiętożsamościindywidualnejmłodychkobiet–napodejmowaneprzeznierole
społeczneisposóbżycia.DorotaKrzemionka-Brózdakoncentrujesięnaanalizietreści
iformtożsamościspołecznej–odrębnościschematowejkategoriiJa,My,Polacy,Eu-
ropejczycywkontekściezdarzeńzwiązanychzintegracjąPolskizUniąEuropejską.
ZkoleiAntoniWontorczykpodejmujetemattożsamościspołecznejwaspekciewpły-
wukontekstuśrodowiskowego(grupowego)nazachowaniejednostki,koncentrującsię
namotywieorientacjinadominację,kategoryzacjipoznawczejistandardachmoral-
nychwrozważaniachnadwizerunkamipolitykówidziałaczysamorządówlokalnych.
WujęciuEpsteina12teoriaJa,będącawłaściwieteoriątożsamości,zewzględuna
przyjętąwewnętrznąperspektywęrozważańzakłada,żeczłowiekrozwijanawłasny
użytekuogólnionąkoncepcjęwłasnejosoby(self)iświata.Zchwiląukształtowaniasię
systemupoznawczego,wtympoczuciatożsamości,wywieraonznaczącywpływnato,
jakichdoświadczeńposzukujejednostka,abyswojątożsamośćpotwierdzać.Dążenie
doochrony,podtrzymaniaosiągniętegowtokurozwojuindywidualnegopoczucia
tożsamościstanowipodstawowyregulatorzachowaniaczłowieka,jegoprzywiązańdo
obszarówwłasnejaktywnościiosóbzotoczenia.ZdaniemJanuszaCzapińskiego13,
wartościisymbolecharakteryzująceuzależnienieemocjonalne„szczególnieokreślają
tożsamośćjednostki,warunkująsposóbinterpretowaniaświata,nadająsensżyciu”.
RolęregulacyjnąJa–poczuciatożsamości,szczególniewobliczustresu,akcentuje
11A.Toffler(1970).Szokprzyszłości.Warszawa,PIW.
12S.Epstein(1983).TheUnconsciouns,thePreconsciounsandtheSelfConcept[w:]J.Sulls,A.Green-
wald(red.),PsychologicalPerspectivesinanIndividualsSelf-System.NewYork,LawrenceErlbaumAsso-
ciation.
13J.Czapiński(1991).Szczęście–złudzenieczykonieczność[w:]M.Kofta,T.Szutrowa(red.),Złudze-
nia,którepozwalajążyć.Warszawa,PWN.
