Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Międzylogikąanaukąokulturze
13
Przechodzędoomówieniakolejnegozzapowiadanychpojęć:współczynnika
humanistycznego,powiązanegościślezpojęciemzałożeńsemantykijęzykowych
jednostekkomunikatywnychorazzjawiskapodmiotowego.Otóżwspółczynnik
humanistycznyjesttoogółzałożeńsemantykiprzyporządkowującejdanezjawisko
podmiotoweodpowiedniejjednostcekomunikatywnejjakojejodniesienieprzed-
miotowe(zob.:Kmita,1985,s.44).Pojęciewspółczynnikahumanistycznego,
októrymmowa,będącepewnąeksplikacjątegożpojęciaautorstwaF.Znanieckie-
go,tj.pojęciaczyjegoś„sposobuwidzenia”,pojawiasięwcześniejm.in.wSzki-
cachzteoriipoznanianaukowego.Akcentpołożonyjesttamnato,żewspółczyn-
nikhumanistyczny,awszczególnościhumanistyczny
12
współczynnikteoretyczno-
-metodologiczny,stanowipewienhistoryczniezmiennysystemwiedzy,doktórej
zrelatywizowanesąsemantyczneregułyodniesieniaprzedmiotowego(zob.:Kmita,
1976,s.113–117,atakże:1980,s.48–55).Zmiennośćhistorycznaanalizowanego
współczynnikazwiązanajestściślem.in.zkwestiąniewspółmiernościteoriinau-
kowychorazztzw.paradoksemintensjonalności;dosprawytejjeszczewrócę.
JednakdefinicjategożwspółczynnikapodanawKulturzeipoznaniuzawiera
pewienważnyaspekt,niepojawiającysię,wkażdymrazieexplicite,wjegoujęciu
przedstawionymwSzkicachzteoriipoznanianaukowego.Prezentacjategoaspektu
wymagajednakskorzystaniazpewnejelementarnejwiedzyzzakresuteoriirelacji,
wszczególnościrelacjidwuczłonowych(zob.natentematm.in.:Marciszewski,1987,
s.95–101orazRasiowa,1979,s.60–65).Generalnierzeczbiorąc,relacjęczystosu-
nekokreślasięjakodowolnyzwiązekzachodzącymiędzydwoma,trzemaczywięk-
sząliczbąprzedmiotów.Relacje(stosunki)sąwyrażaneprzezpredykatyconajmniej
dwuargumentowe;dodajmy,żepredykatyjednoargumentowe,zwaneniekiedyrela-
cjamijednoczłonowymi,wyrażająwłasnościpojedynczychprzedmiotów).Naprzy-
kładpredykat„…jestmniejszaod…”możewyrażaćpewnąrelacjęzachodzącą
międzyliczbamirzeczywistymi,azkoleipredykattrójczłonowy„…położonyjest
między…a…”możewyrażaćrelacjętrójczłonowązachodzącąnp.międzymia-
stamiitd.Łatwozauważyć,żeliczbaargumentówdanegopredykatuokreślaliczbę
członówwyrażanychprzeznierelacji.
Kolejnasprawa.Jakwiadomo,teoriarelacji,wszczególnościdwuelemento-
wych,jestzkoleifragmentemteoriimnogości,zaśwjejobrębierelacje(jakrów-
nieżwłasnościjakorelacjejednoczłonowe)
13
sątraktowanejakozbiory.Sątozbio-
ryszczególne,mianowicie–zbioryn-tekprzedmiotówodpowiedniegorodzaju,
przyczym,cojesttubardzoważne,chodziozbioryn-tekuporządkowanych
14
,
12
„Wyposażone”sąweńteorieczyprawanaukowe.
13
Nawiasemmówiąc,czyprzejścieodwłasnościdozbiorówjestcałkowicieprawomocne,tojuż
osobnasprawa,wykraczającapozazakresanalizprowadzonychwtymrozdziale(zob.natentemat:
Quine,1977,s.99–102orazMarciszewski,1970,s.314).
14
Pozostająonewopozycjidon-teknieuporządkowanych.Skądinądn-tkęuporządkowaną(sym-
bolicznie<x,y>możnazdefiniowaćzapomocąn-tkinieuporządkowanej(symbolicznie{x,y},nato-
miasttrójkęuporządkowanądefiniujesięjużzapomocądwójkiuporządkowanej,aleitakwestia
