Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.BAGAŻENOWOCZESNOŚCI
9
strefywpływówzachodniejnauki,literaturyifilozofii.Innymiob-
szaramizajęłysię:filozofiaświadomości,filozofiajęzyka,literatu-
rametafizycznailingwistyczna.Nowoczesnąświadomośćodpo-
czątkuokreślałazasadaodrębnościporządkówjęzykaipodmiotu.
Wynikaztego,żeprocesróżnicowania–takcharakterystycz-
nydlanowoczesnościidecydującyojejzasadniczymkształcie5
–którydefactoumożliwiłobaodkrycia,stałsięrównieżprzyczy-
nąodseparowaniarefleksjinaichtematiustanowiłszeregprze-
ciwieństwmiędzyjęzykiemapodmiotem.
Podmiotwyłaniasięwszakzchwilą,gdyzmniejszasięrola
koncepcjijęzykazwiązanychztradycjąmistyczną,inspirowa-
nąprzedewszystkimkabałąignostycyzmem,acorazatrakcyj-
niejszastajesięmyśloarbitralnymcharakterzejęzyka.Dopóki
dlawspólnotyistotnejestprzekonanie,żewprzeszłościistnieje
Dświętyjęzyk”,którywsposóbnaturalnyDodwzorowuje”jedność
świata,dopóty–wtakpojmowanymjęzyku–niemamożliwo-
ści,bywyróżnićiwyodrębnićkategoriępodmiotu.Odmomen-
tunarodzinJaKartezjańskiegocorazmniejsząwagęprzywiązuje
siędoposzukiwaniajęzykapierwotnego,idealnego,uniwersalne-
go,pochodzącegozczasówpoprzedzającychbudowęwieżyBa-
bel.GdyKartezjuszzastanawiasięnadjęzykiem–matrycą,dzię-
kiktóremumożnabyzrozumiećwszystkiejęzyki6,toodnosisię
doniegosceptycznie.RousseauwszkicuOpochodzeniujęzy-
kówrównieżdajedozrozumienia,żedywagacjenatematjęzyka
pierwszegosąpozbawionesensu7.UmbertoEco,kronikarzpo-
szukiwaczyzaginionegojęzyka,woświeceniowejfilozofiijęzyka
dostrzegapowolnyzwrotwstronęjegoinnychujęć:
5Naznaczenieprocesówróżnicowaniam.in.zwracauwagęR.Nyczw:Język
modernizmu...,dz.cyt.,orazS.Lash,Dyskursczyfigura?Postmodernizmjako„sy-
stemoznaczania”(regimeofsignification),tłum.P
.Wawrzyszko,w:Odkrywanie...,
dz.cyt.,s.471-507.
6U.Eco,Wposzukiwaniujęzykauniwersalnego,tłum.W
.Soliński,Gdańsk–
Warszawa2002,s.229.
7Zob.tamże,s.118.
